حق زوجه بر اشتغال و رابطه آن با رياست شوهر بر خانواده در فقه اماميه و نظام حقوقي ايران

The Wifeʹs Right of Employment and its Relationship with the Husband Being the Head of the Family in Shiite Jurisprudence and Iranʹs Legal System

نظام حقوق مالي زوجيّت در ايران به تبع فقه اماميّه حول محور رياست مرد بر خانواده شكل گرفته است. نوشتار حاضر ضمن مفروض قرار دادن اين رويكرد، به نسبت ميان اشتغال زوجه و رياست مرد بر خانواده مي پردازد. مسيله اصلي در اين زمينه، آن است كه قانون مدني در ماده1117به زوج در ممانعت زوجه از شغل معيّن اختيار داده؛ ولي اين تجويز قانوني با حقّ اشتغال زوجه و حقوق مالي مترتب بر آن در تنافي خواهد بود. بنابراين؛ در جمع ميان اشتغال زن با رياست مرد بر خانواده بايد پذيرفت كه؛ عليرغم اينكه رياست مرد بر خانواده قاعده اي آمرانه و از آثار ازدواج بر روابط زوجين است، زوج نمي‌تواند از موقعيّتي كه قانون براي او درنظر گرفته‌است سو استفاده كند؛ كه اگر چنين كند، عمل وي مصداق سو معاشرت و مخالف ماده 1103 قانون مدني خواهد بود. صرف نظر از اين توجيه، رويكرد موجود به اصل رياست مرد بر خانواده در تعامل با حقوق مالي زوجه و آثار آن در حقوق موضوعه ايران، گاهي واقعيّتهاي اجتماعي را ناديده انگاشته و از اين جهت، تزاحماتي را در بر خواهد داشت. به گونه اي كه موجبات برخي آثار؛ از جمله سوق نظام مالي زوجيّت به سمت شبه مشاركتي و مقبوليّت بيش‌ترِ نكاح موقت يا عدم تمايل به ازدواج در مقايسه با نكاح دايم، به سبب آثار مالي آن بر اشتغال زن را فراهم خواهد كرد.

In Iran, the system of financial law in marriage , which is according to Shiite(Imamiyya) jurisprudence, revolves around the male head of the family. This article, while hypothesizing this fact, addresses the relationship between the wifeʹs employment rights and the authority of the man as head of the family. The main problem is that in Article 1117 of the Civil Code, the husband has the right to prevent his wifeʹs indulgement in a certain job. This legal permission is apparently in conflict with the wifeʹs right of employment and the financial rights unless we accept, all in all, the man as head of the household and his right to prevent his wifeʹs employment, despite the fact that the husband, as the head of the family, is an imperious rule and is one of the effects of marriage on the coupleʹs relationship, but that the husband cannot abuse the law that is intended for him; if he does so, his action would be evidence of abuse and will be in contrast with Article 1103 of the Civil Code. Irrespective of this justification, the current approach to the husband being head of the family in relation with his wifeʹs financial rights and its effects in Iranian legal systems, sometimes ignores social realities and hence will bring about some interferences in the coupleʹs financial system to a sub cooperative system, greater acceptance of temporary marriage and a reluctance to inter into a permanent marriage contract because permanent marriage contract threatens the wifeʹs employment and her financial independence.