تنوع خصوصيات مختلف مرتبط با مقاومت مزرعه‌اي در ژنوتيپ‌هاي مختلف يونجه (Medicago sativa L.) نسبت به سرخرطومي برگ يونجه (Hypera postica Gyll.)

Variability of Different Characteristics of Field Resistance in Different Alfalfa (Medicago sativa L.) Genotypes to Alfalfa Weevil (Hypera postica Gyll.)

سرخرطومی برگ یونجه آفت درجه یك تمام مناطق یونجه‌كاری ایران و جهان است. با كاربرد ارقام مقاوم، خسارت كاهش می‌یابد. در بررسی مقاومت مزرعه­ای 42 ژنوتیپ  یونجه موجود در ژرم پلاسم نسبت به این آفت معلوم شد كه، ژنوتیپ­ها، اثرات معنی‌داری روی  تعداد لارو، میزان خسارت، وضعیت سبزینه، عملكرد تر علوفه و همچنین سایر صفات داشتند. رگرسیون گام‌به‌گام برای میزان خسارت به‌عنوان متغیر تابع معلوم كرد كه تعداد لارو، ارتفاع  بوته‌ها در زمان خسارت و درصد ماده خشك به‌ترتیب وارد مدل شدند و با ضریب تبیین تجمعی 47/30 درصد بیشترین تغییرات میزان خسارت را توجیه نمودند. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، حدود 59 درصد از تغییرات كل توسط دو مؤلفه اصلی اول توجیه شد. گزینش براساس مؤلفه اول منجر به انتخاب ژنوتیپ­های با عملكرد بالا و گزینش بر اساس مؤلفه دوم منجر به انتخاب ژنوتیپ‌هایی با مقاومت بالا نسبت به تغذیه لارو گردید. از طریق آنالیز خوشه­ای، پنج خوشه ایجاد شد. ژنوتیپ­های واجد عملكرد و مقاومت بالا، به‌ترتیب در خوشه­های اول و پنجم قرار گرفتند. برای اصلاح یونجه، ژنوتیپ­های فیض 49 با مقاومت پایین و عملكرد بالا و تك بوته 23 با مقاومت بالا و عملكرد پایین، می­توانند به‌عنوان والدین مناسب دو رگ‌گیری مورد استفاده قرار گیرند.

Alfalfa weevil is a major pest in parts of Iran and the world that alfalfa is grown. The damage would be decreased using resistant varieties. In the study of the field resistance of 42 genotypes of alfalfa in the germplasm cultivated in research farm of Bu-Ali Sina University towards this pest, it was found that different genotypes had significant effects on the number of larva, amounts of damage, status of chlorophyll, and the yield of fresh forage yield and on the other traits too. In the stepwise regression for the amounts of damage as dependent variable it was revealed that number of larvae, plant height in damage time and the percent of dried matter were respectively added to the model and confirmed the percentage of the most variations with the cumulative contrast coefficient of 30.48%. In the analysis into principal components, approximately 59 percent of the total variation was explained by the first two principal components. Selection based on the first component leads to the selection of high performance genotypes and selection based on the second component leads to the selection of genotypes with high resistance to larval feeding. Five clusters were induced after cluster analysis. Genotypes Fayez 49 with low resistance and high forage yield and Tack Buteh 23 with high resistance and low forage yield could be used as appropriate parents for hybridization in plant breeding.