عقلانيت و دين‌داري: دفاع از سازگاري

التعقل و التدين، دفاع عن التقارن

به ادعاي برخي روشن‌فكران معاصر، عقلانيت و معنويت از نيازهاي غيرقابل چشم‌پوشي بشر است، در حالي كه دين‌داري نه تنها از نيازهاي بشر نيست، كه خود مانعي است بر سر راه تامين برخي از آن‌ها. دين‌داري با عقلانيت قابل جمع نيست، و چون نمي‌توان از عقلانيت چشم پوشيد، لاجرم بايد از معنويتِ دين‌دارانه دست شست. در اين مقاله كوتاه، تنها به بررسي يك بخش از اين ادعا مي‌پردازيم: ادعاي امتناع جمع دين‌داري و عقلانيت. توضيح خواهيم داد كه دين‌داري، به معني عام كلمه، نسبت به عقلانيت و عدم عقلانيت خنثاست؛ اگرچه دين‌داري، مستلزم اطاعت محض است، مستلزم اطاعت كوركورانه و بي‌مبنا نيست؛ و آنچه با عقلانيت ناسازگار است، اطاعت كوركورانه و بي‌مبناست و نه اطاعت محض.

According to the claim of some contemporary intellectuals rationality and spirituality are among the non-ignorable needs of mankind; while religiosity not only is not a human need, but also is an obstacle against the encounter of some human needs. Religiosity is not consistent with rationality; and, because one canʹt give up rationality, inevitably one must put aside the religion-based spirituality. In this concise article, only one part of this claim is examined: the claim of inconsistency of religiosity with rationality. It will be explained that religiosity in its universal meaning, is neutral in relation to rationality and irrationality. Although religiosity demands complete obedience, it does not demand a blindly and unreasoned obedience. What is inconsistent with rationality, is a blindly and unreasoned obedience, not a complete obedience.