تحولات ساختاري- كاركردي فضاهاي روستايي در ايران و اثرات آن بر توسعه بافت در نواحي روستايي، مورد پژوهي: روستاهاي جوانمردي و باغبهزاد، شهرستان لردگان

Structural-functional evolutions of rural spaces in Iran and their effects on development of rural texture in rural areas, a case study of Javanmardi and Baghbehzad Villages, Lordegan County

اگر فضاي جغرافيايي را فضايي در حال تغيير بدانيم و فضاي روستايي را نيز به عنوان يكي از انواع فضاهاي جغرافيايي قلمداد كنيم، شناخت ابعاد تغيير و تحولات ساختاري-كاركردي فضاها در روستاها همواره يكي از وظايف جغرافيدانان بوده است. فضاي روستايي در گذر زمان و در اثر نقش آفريني عوامل و نيروهاي گوناگون، تغييروتحولات بسياري را ساختار خود از جمله در شيوه ساخت مساكن، بافت روستايي همچنين در نقش و كاركرد در ادوار گوناگون توسعه خود پشت سر مي گذارد. بديهي است دامنه، وسعت، شدت و نوع اين تغيير و تحولات بسته به نحوه اثر گذاري، دامنه، وسعت و نحوه اثر گذاري اين نيروها و عوامل بر فضاي روستايي و اثرپذيري پذيري فضاهاي روستايي در سطح، دامنه و وسعت آن، در نواحي گوناگون كشور متفاوت خواهد بود. در فضاهاي روستايي ايران، بالاخص پس از اصلاحات ارضي و به ويژه پس از انقلاب، تغيير و تحولات بنيادين اقتصادي واجتماعي صورت گرفته است كه در اين ميان ساختار فضايي روستاها را نيز متاثر نموده است. همچنين، در اثر اين تحولات فضايي، بافت روستاها كه شامل مساكن و شبكه معابر روستايي است، نيز دستخوش تغيير و توسعه گرديده است. در پژوهش حاضر كه در آن از روش ميداني و كتابخانه اي براي گردآوري داده ها استفاده شده است، دو روستاي جوانمردي و باغ بهزاد در بخش خانميرزا از توابع شهرستان لردگان انتخاب شده اند و سعي شده است كه ضمن بررسي روند و ابعاد تغيير و تحولات فضايي كه در اين روستاها در محدوده زماني بعد از انقلاب در اثر عوامل يادشده صورت گرفته است، تاثير پذيري بافت روستاهاي مورد نظر از تغيير و تحولات فضايي ذكر شده در سطوح مختلف، با روش توصيفي- تحليلي تبيين شوند.

Considering the geographical spaces in a changing state and the rural space as a geographical space, it is necessary for geographers to recognize the dimensions of structural-functional evolutions in rural areas. The rural spaces due to functionality of different forces over time experience many changes in their structure. These include changes in building house, rural texture as well as in function through the evolving periods of development. It is evident that the range, magnitude, intensity, and the type of these changes and evolutions are different in many regions throughout the country depending upon the kind of influence, the range and the magnitude of these factors and forces in the rural spaces as well as upon the passivity of the areas from these driving forces. Some considerable economic and social changes were made in rural spaces of Iran particularly following farm reforms and Islamic Revolution by which the spatial structure of many villages are influenced. Accordingly, as a result of these spatial evolutions the rural texture including the domiciles and pathway networks has undergone changes and developments. The study through a literature and field way for gathering data attempt to investigate the rate and the dimensions of these spatial evolutions for the selected villages of Javanmardi and Baghebehzad in Lordgan County after the revolution as well as the effects of these evolutions on the texture of the villages by an analytical-descriptive method.