بررسي روابط بين متغيرهاي ورودي و شاخص‌هاي كارآيي در سيستم آبياري نواري

Assessment of the performance indicators and input variables of border irrigation system

سابقه و هدف: آبياري سطحي رايج‌ترين روش آبياري در سرتاسر جهان است، به‌طوري‌كه 94 درصد از اراضي با اين روش آبياري مي‌شوند. پژوهشگران زيادي بيان داشتند كه بازده پايين در آبياري سطحي مربوط به نوع و ماهيت روش آبياري سطحي نمي‌باشد، بلكه مربوط به ضعف در طراحي، اجرا و مديريت آن است. مديريت سيستم‌هاي آبياري سطحي به‌دليل زياد بودن تعداد عوامل موثر و نيز تغييرات مكاني و زماني زياد عامل‌هاي ورودي، يك مساله پيچيده به‌شمار مي‌رود. عموماً پژوهشگران تاثير عامل هاي ورودي بر كارايي سيستم آبياري را به‌طور جدا از هم مورد بررسي قرار مي‌دهند و تاثير تركيبي و توامان عامل‌ها كم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. هدف از اين پژوهش، ارزيابي كارايي سيستم آبياري نواري در شرايط تغيير توامان و دوگانه عامل‌هاي ورودي به مدل شبيه‌سازي SIRMOD در خاك لوم سيلتي با استفاده از روش هيدروديناميك كامل مي‌باشد. مواد و روش‌ها: مدل SIRMOD به ورودي‌هايي نياز دارد كه دقت اندازه‌گيري آن ها بر دقت شبيه سازي آن موثر است. بنابراين در اين پژوهش، عامل‌هاي دبي در واحد عرض، شيب نوار، زمان قطع جريان و طول نوار به‌عنوان عامل‌هاي ورودي در نظر گرفته شدند. جهت انجام ارزيابي كارايي مدل، عامل‌هاي دبي در واحد عرض، شيب نوار، زمان قطع جريان و طول نوار به‌ميزان %25± و %50± تغيير داده شدند. در مورد عامل زمان قطع جريان، از آن‌جايي‌كه بر اساس يك قاعده سرانگشتي زمان‌هاي قطع جريان طراحي شده بايد كسر صحيحي از يك روز و ساعت باشند، زمان‌هاي قطع جريان 2، 3، 4، 6 و 8 ساعت در يك روز به‌عنوان مقادير متغير اين عامل در نظر گرفته شدند. همچنين به‌منظور ارزيابي كارايي سيستم آبياري نواري از شاخص‌هاي راندمان كاربرد و يكنواختي توزيع استفاده شد. يافته‌ها: نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه بالاترين ميزان راندمان كاربرد (8/94 درصد)، براي دو عامل دبي 5/1 ليتر بر ثانيه و زمان قطع 180 دقيقه به‌دست آمد. بالاترين مقدار شاخص يكنواختي توزيع (6/98 درصد)، براي دو عامل زمان قطع جريان 480 دقيقه و شيب 006/0 (متر بر متر) حاصل شد. علاوه بر اين تاثير دبي بر كارايي سيستم آبياري نواري از ساير عامل‌ها بيش‌تر بود. همچنين نتايج نشان داد كه مي‌توان براي يك خاك با بافت لوم سيلتي، دبي 2 ليتر در ثانيه و طول 240 متر را به‌ترتيب برابر با دبي بحراني و طول بحراني در نظر گرفت. نتيجه‌گيري: مي‌توان دو عامل دبي و زمان قطع جريان را به‌عنوان يك تركيب بهينه، جهت دستيابي به كارايي بالا در سيستم آبياري نواري انتخاب نمود.

Background and Objectives: The most common of irrigation method in the world is surface irrigation, so that 94 percent of land is irrigated by this method. Many researchers say that low-efficiency surface irrigation is not related to the type and nature of surface irrigation, but also of weaknesses in the design, implementation and management. Many researchers say that low-efficiency surface irrigation is not related to the type and nature of surface irrigation, but also of weaknesses in the design, implementation and management of it. Management of surface irrigation is a complex engineering problem due to spatial and temporal variation of several affecting parameters. However researchers have individually studied the influence of each parameter on the efficiency of surface irrigation systems, but the combined effects of the parameters have not been investigated. Therefore, this study was conducted to evaluate the efficiency of the border irrigation system under simultaneous variation of two input parameters using Full Hydrodynamic Method of SIRMOD model in a silty loam soil. Materials and Methods: SIRMOD requires input parameters that measurement accuracy of this is effective on the accuracy of the simulation model. The unit flow rate, slope, length and cutoff time were used as input parameters. In order to assess the performance of the model unit flow rate, slope, length and cutoff time were changed ±25% and ±50%. About cutoff time, because of it must be the correct fraction of a day, therefore cutoff time 2, 3, 4, 6 and 8 hours in a day were considered. Also, to evaluate the efficiency of border irrigation, the Ea and DU indexes were used. Results: The results of the study showed that the highest Ea (94.8%) was obtained for the unit flow rate of 1.5 (lps) and cutoff time of 180 minutes. The maximum DU (98.6%) was obtained for the two-parameters of cutoff time of 480 minutes and a slope of 0.006 (m/m). The influence of the unit flow rate on the performance of border irrigation was higher than other parameters. The results showed that can be considered value 2 (lps) and 240 meters as the unit flow rate crisis and length crisis for a silt loam soil respectively. Conclusion: The combination of unit flow rate and cutoff time can be selected as optimal combination to achieve high efficiency in border irrigation.