نگاهي آسيب شناسانه به مديريت چالش هاي اعتقادي در جهان اسلام

A Pathological Look at the Management of the Religious Challenges in the Islam World

اصل اختلاف هاي ديني و مذهبي در ميان انسان ها و جوامع بشري امري است اجتناب ناپذير، اما لزوم توجه به مديريت اين اختلاف ها نيز نبايد انكار شود. مديريت اختلاف هاي اعتقادي، چه صورت بين الادياني و چه صورت بين المذاهبي و چه صورت درون مذهبي آن، آن گاه كه در سطح عالمان ديني و متخصصان مربوطه باشد، از نوع مديريت هاي علمي (معرفتي) است. اما آن گاه كه اختلاف هاي اعتقادي از سطح علما به سطوح مختلف عامه اجتماع سرايت كند، به عنوان يك وضعيت اجتماعي ويژه قلمداد مي شود و مديريت علمي (معرفتي) در اين وضعيت كارامدي ندارد؛ چرا كه در اين سطوح عواطف، احساسات، هيجان ها، بيم ها، اميدها و آرزوها و به طور كلي امور روان شناختي بر امور عقلاني غلبه دارد. طبيعي است كه مديريت اختلاف در اين سطوح ويژگي هاي خاص دارد. يكي از مصاديقي كه جهان اسلام را در هر دو سطح مذكور درگير كرده است، جريان تكفيري است. در اين مقاله به آسيب شناسي دو نوع مديريت مواجهه علمي (معرفتي) و مواجهه اجتماعي با اين جريان پرداخته شده است و راه كارهايي كه به مديريت صحيح چالش هاي اعتقادي در هر دو سطح و برون رفت از وضعيت هاي آسيب زا كمك مي كند برشمرده شده است.

The principle of religious differences is inevitable among people and human communities but the obligation of paying attention to the management of these differences should not be rejected. The management of the religious differences is a kind of knowledgeable- scientific- managements (in any forms between religions or schools of religions or insight of that religion) when it is observed by the religious scholars and experts. But when the religious differences are transmitted from scholars to ordinary people it is counted as a special social situation and knowledgeable (scientific) management does not have efficiency. Because in these levels, emotions, feelings, desires, passions and wishes and generally psychological affairs overpower rational affairs. It is natural that the management of the differences in these levels contains specific features. One of these instances which it has engaged Islam world in two mentioned levels is the takfiri Movements. This paper tries to examine the pathology of two forms of the managements: knowledgeable (scientific) confrontation and social confrontation with this current. This note has presented the methods which help the proper management of these religious challenges in both levels and it has also presented methods which help to get rid of the harmful situations.