نقد تصوف در آثار صوفيان قبل و بعد از حمله مغول

Criticism of Sufism in the Works of Sufis prior and After the Mogul Invasion

شكل­گيري جريان تصوف در قرن دوم هجري، از يك سو منشا تحولات فراواني در حوزه‌هاي مختلف اجتماعي شده و از سوي ديگر اين جريان فكري، پذيراي انديشه‌ها، سليقه‌ها و برداشت­هاي گوناگون ديني شده است. اين تاثير و تاثرات سبب بروز درگيري و نزاع دروني جريان فكري تصوف شده است. در مراحل رشد و رونق تصوف، جوامع اسلامي درگير حمله هاي بنيان‌كن مغول شدند كه در همه سطوح فرهنگي و اقتصادي جامعه تاثير نهاد و بي‌شك جريان فكري و اجتماعي تصوف نيز از اين تاثيرات نمي­توانست بركنار بماند. در اين پژوهش سعي شده نقدهايي كه صوفيان سده­هاي پنجم و ششم – به‌عنوان سده‌هاي قبل از حمله مغول - و صوفيان سده‌هاي هشتم و نهم -كه پس از ويراني مغول قرار دارد - در آثار خود بر ديگر صوفيان روا داشته‌اند، استخراج و هر دوره با هم‌ديگر مقايسه شود تا بتوان از اين ميان به شناخت بهتر و بيشتري از جريان­هاي نابه‌هنجار تصوف قبل و بعد از حمله مغول دست يافت. در پايان نتيجه گرفته مي‌شود، حمله مغول به شكل مستقيم بر دگرگوني­هاي صوفيانه و نقدهاي درون‌مشربي آنان تاثير نگذاشته است.

The formation of Sufism in the 2nd century is the origin of many evolutions in different social eras. Simultaneously, this school is affected by different thoughts and ideas which led to some challenges. While this school was developing, Islamic societies were attacked by Moguls which affected all cultural- economic layers of those societies. This article aims at investigating and comparing the criticism of Sufis in the 5th and 6th century (before Mogulʹs attack) with 8th and 9th century (after Mogulʹs attack) to achieve better understanding of the effects of this attack. At last, we can observe that this attack did not affect Sufism directly.