تغييرات محيطي دلتاي رودخانه كرخه با استفاده از ژيوشيمي رسوبات

Environmental Changes of Karkheh River Delta Using Sediments Geochemical data

دلتاها از مهم‌ ترين واحدهاي ريخت‌شناسي محسوب مي‌شوند كه تاثير زيادي در فعاليت هاي كشاورزي، استخراج معادن، مديريت سواحل و نظاير آن دارند. عليرغم وجود منابع آب و خاك مناسب در دلتاها، پديده هاي محيطي گوناگوني مانند تغييرات آب و هوايي و تغييرات سطح اساس درياها آن ها را تحت تاثير قرار مي دهد. اثر اين تغييرات بر ويژگي‌هاي فيزيكي، شيميايي، كاني شناسي رسوبات ظاهر مي‌شود. بنابراين اين پژوهش با هدف تحليل محيط هاي رسوب گذاري دلتاي رودخانه كرخه بر اساس ويژگي هاي شيميايي رسوبات ديرينه انجام شد. بدين‌منظور پس از پردازش داده هاي رقومي، تهيه نقشه ژيومورفولوژي و بازديد اوليه از منطقه، محيط هاي رسوب گذاري و محل هاي مغزه گيري مشخص شدند. مغزه گيري با يك دستگاه ماشين حفاري دوراني و به‌صورت پيوسته، تا عمق ده متري در دو محل رفيع و جفير انجام شد. از ميان مغزه ها، تعداد 20 نمونه براي انجام آزمايش هاي كاني‌شناسي و شيميايي انتخاب شدند. تفاوت در ويژگي هاي شيميايي و كاني‌شناسي نشان داد حداقل سه مرزگسستگي عمده بين لايه هاي رسوبي تا عمق 10 متري وجود دارد. علاوه براين ضخامت و نوع رسوبات در بين گسستگي ها شرايط يك‌ساني نداشته و تغييرات آن تابع پايداري محيط هاي رسوب گذاري است. بر اين اساس به‌دليل سير افزايشي شاخص Mg/Ca، منيزيم، درصد شوري و هم‌چنين كاهش درصد ذرات رسي، مشخص شد روند تغييرات محيط هاي رسوبي از عمق 10 تا 5 متري به‌سمت شرايط خشك و محيط هاي پرانرژي است. در حالي كه از عمق 5 تا 4 و 3 تا 0 متري اين روند به‌سمت شرايط اقليمي مرطوب تر و محيط هاي كم انرژي است. براين اساس نتيجه‌گيري مي‌شود كه شرايط محيط هاي رسوب گذاري دلتاي رودخانه كرخه حداقل در هولوسن بالايي ثابت نيست و اين مسيله منجر به تغييراتي در دلتاي رودخانه شده است

Deltas are the most important morphological units which have a tremendous effect on agricultural activities, mining, coastal management, etc. Despite appropriate soil and water resources, deltas are influenced by environmental phenomena such as climate change and sea level changes. The effect of these changes will appear on physico-chemical and mineralogical features of delta’s sediments. The current research was conducted to analyze Karkheh delta depositional environments based on the chemical characteristics of ancient sediments. Depositional environments and locations of core were identified using digital data processing, geomorphology mapping, and initial visit of the area. The coring was carried out using rotary drilling machine continuously down to a depth of 10 m in Jofeir and Rofayeh. Twenty samples were collected from cores for mineralogical and chemical tests. The changes in chemical and mineralogical characteristics revealed that at least three major discontinuities exist between sedimentary layers to a depth of 10 m. In addition, thickness and type of the sediment are not in the same and change depending on the stability of depositional environments. The increasing trend in Mg/Ca, magnesium and salinity; and the decreasing trend in clay particle percentage show that sedimentary environments tend to change toward a dry conditions and high energy environments from depth of 5 to 10 meters. In contrast, at the depth of 5 to 4 and 3 to 0 meter, this trend is towards more humid climate and low energy environments. Therefore, it is concluded that the depositional environment of Karkheh River delta at the upper Holocene is not constant, and this led to recognizable changes in the delta