بررسي اثر تركيبات ضدتعرق طبيعي بر برخي از صفات فيزيولوژيكي و بيولوژيكي گياه دارويي ريحان (Ocimum basilicum) تحت شرايط تنش خشكي

Effect of Natural Antitranspirant Compounds on Physiological and Biological Properties of Basil (Ocimum basilicum) under Water Stress Condition

به منظور بررسی تاثیر تنش خشكی و كاربرد تركیبات ضدتعرق بر گیاه دارویی ریحان، آزمایش فاكتوریلی شامل 3 سطح آبیاری (شاهد- 500، تنش متوسط- 375 و تنش شدید- 250 میلی‌لیتر آبیاری در 24 ساعت) و 3 تركیب ضدتعرق كیتوزان، موسیلاژ اسفرزه و موسیلاژ بارهنگ هر كدام در 3 سطح (5/0، 1 و 5/1 درصد وزن خشك به حجم حلال) با 3 تكرار و بر پایه طرح كاملاً تصادفی انجام پذیرفت. در این تحقیق صفاتی از قبیل، میزان فتوسنتز، تعرق روزنه‌ای، هدایت ‌روزنه‌ای، دی‌اكسید‌كربن اتاقك ‌روزنه، محتوای كلروفیل و كاروتنوئید‌ و دمای سطح برگ اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد كه اثر آبیاری و مواد ضدتعرق در صفات مورد اندازه‌گیری معنی‌دار بودند (01/0P≤ و 05/0P≤). بیشترین میزان صفات مورد اندازه‌گیری در سطح اول آبیاری و سطوح متفاوتی از تركیبات ضدتعرق مشاهده شد. كلیه تركیبات ضدتعرق، میزان تعرق را بطور معنی‌داری كاهش دادند و این كاهش در غلظت‌های بالاتر بیشتر بود. به‌طوری‌كه تركیب كیتوزان در سطوح 5/1 و 1 درصد نسبت به نمونه شاهد، میزان تعرق را تا دو برابر كاهش داد. در مورد فتوسنتز نیز تیمار 5/0 و 1 درصد كیتوزان توانستند تا 30 درصد میزان فتوسنتز را نسبت به شاهد افزایش دهند. هم‌چنین مشخص شد كه با كاربرد تركیبات ضدتعرق در شرایط آبیاری محدود میزان ماده خشك افزایش یافت. تركیبات ضدتعرق درصد و عملكرد اسانس را نسبت به شاهد كاهش دادند. با توجه به نتایج به دست آمده در این آزمایش می‌توان بیان نمود كه تركیبات ضدتعرق با منشا طبیعی، تركیباتی ایمن، ارزان و زیست تجزیه‌پذیر بوده و جایگزین مناسبی برای تركیبات ضدتعرق شیمیایی متداول می‌باشند، اما تجاری نمودن این تركیبات نیاز به آزمایشات تكمیلی دارد.

In order to study the effect of natural antitranspirant compound and water stress on growth, development and essential oil content of Ocimumbasilicum a factorial experiment based on completely randomized design with three replicates was conducted. 3 levels of water stress (500 as control, 375 and 250 ml/day) and 3 antitranspirant compound (chitosan, plantago mucilage and psyllium mucilage) in 3 levels of 0.5, 1 and 1.5% (m/v) and applied during the plant growth. Photosynthesis, transpiration, stomatal conductance, stomatal chamber CO2, leaf temperature, fresh and dry weight of herb, essential oil percentage and content were measured. The results showed that water stress and antitranspirant application had a significant effect on all measured traits (P≤0.05 and P≤0.01). The highest values of these traits were observed in control for water stress treatment and different levels of antitranspirant compounds. Transpiration levels from leaf were significantly decreased by antitranspirant compounds application. Chitosan (1 and 1.5%) decreased transpiration by 200% over control. Photosynthesis was also increased up to 30% by chitosan treatment (0.5 and 1) in comparison to control.Also, antitranspirant compounds increasing dry matter yield in water stress condition but reducing essential oil % and yield in comparison with control. In general, according to the result of this experiment, antitranspirant compounds with natural origin are safe, biodegradable, easy available, low cost and alternatives which can be used in substitution with common chemical types.