فاصله‌گذاري روايي در منظومه‌هاي نظامي

فاصله گذاري نمايشي به شكل مدوّن، نخستين بار توسط برتولت برشت نمايشنامه نويس و كارگردان تياتر آلماني مطرح شد؛ اما ريشه اين عنوان به تقسيم بندي هاي افلاطون و ارسطو در باب تراژدي و حماسه باز مي گردد. ارسطو تراژدي را نمايشي و حماسه را روايي مي دانست. از آنجايي كه برشت معتقد بود توهم عينيت در نمايش مخاطب را از نگاه مستقل به آن بازداشته و قدرت قضاوت را از او سلب مي كند با نگاه به نظريه ارسطو در باب حماسه و مطالعه داستان هاي شرقي نوعي نمايش مبتني بر روايت و فاصله گذاري پديد آورد. در ادبيات كلاسيك فارسي نمايشنامه نويسي وجود نداشت و منظومه هاي حماسي و غناييِ نمايشي در قالبي روايي سروده مي شد و اين در تضاد با نظريه ارسطو در باب غير روايي بودن داستانهاي تراژيك است؛ در نتيجه آثار غناييِ نمايشي فارسي نيز مانند آثار حماسي برخوردار از فاصله گذاري هايي است كه بيشتر از آنكه دلايلي برشتي داشته باشند ريشه در سنّت انديشه اي جهان شرق دارند. در اين پژوهش بعد از تشريح فاصله گذاري در حماسه ارسطويي و تياتر برشتي، فاصله گذاري هاي منظومه هاي نظامي به عنوان برجسته-ترين آثار غناييِ نمايشي فارسي مورد تدقيق قرار مي گيرند تا از سويي به استدراك جهان معنايي داستان فارسي پرداخته و از ديگر سو روايت فاصله گذارانه اين آثار را به عنوان يك نقصان در دوري آنها از عينيت و انسجام نمايشي مورد واكاوي قرار دهيم.