تاثير زبان و ادبيّات فارسي در ادبيّات ديواني عثماني

تعامل، تاثير و تاثّر فرهنگ، زبان و ادب ملل مختلف امري اجتناب ناپذير است. زبان و ادبيّات فارسي، از جهت تاثيرگذاري بر ديگر زبان‌ها و فرهنگ‌ها و تاثيرپذيري از ساير فرهنگ‌ها، داراي پيشينه دور و دراز و قابل اعتنايي است. از جمله اين موارد، تعامل زبان فارسي با زبان و ادبيّات تركي است. اين مساله در دوره‌اي به ضرورت سياسي، با ورود و هجوم لغات و اصطلاحات تركي و در دوره‌اي ديگر به شكل مجراي تاثّر از دگرگوني‌هاي دنياي جديد و تحولات اروپا و غرب قابل مشاهده است. ادبيّات ديواني به ادبيّات ششصدساله تركي از قرن سيزده تا ميانه هاي قرن نوزدهم ميلادي به عبارتي به ادبيّات دوره اسلامي تركي تا زمان ادبيّات دوره تنظيمات گفته مي‌شود. اين تاثيرپذيري چنان‌كه از آثار و بررسي‌هاي خود عثمانيان و محققان دوره‌هاي بعدي ترك نيز برمي‌آيد تنها در حوزه تاثّر ناخودآگاه و غير مستقيم نيست بلكه تشبّه به شاعران فارسي و تقليد از آثار آنان از باب تعمّد و تفاخر و تقليدي آگاهانه و مستقيم است. در اين مقاله با نگاهي به ادبيّات ديواني ترك در دوره‌هاي سلجوقي و عثماني، تاثير شعر شاعران فارسي بر شاعران اين دوره مورد بررسي قرار گرفته‌ و با ارايه تاريخچه كوتاه و مختصري، به معرّفي ادبيّات قبل از تنظيمات ترك پرداخته و شاخصه‌هاي مهم‌ّ آن را كه تقليد و تاسّي از زبان فارسي يكي از آن‌هاست، نشان داده ‌شده ‌است.