اثر جايگاه بذر بر پاسخ جوانه زني يولاف وحشي زمستانه (Durieu. Avena ludoviciana) به دما

Effect of seed position on germination response of winter wild oat (Avena ludoviciana Durieu.) to temperature

یولاف­وحشی به‌واسطه خواب در بذور خود می‌تواند به مدت طولانی در خاك حضور داشته باشد. به منظور بررسی نحوه پاسخ‌دهی بذور یولاف­وحشی زمستانه نسبت به دما، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفی با چهار تكرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل جایگاه بذر در سنبلچه (دانه تحتانی و دانه فوقانی)، دما (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی‌گراد) و وجود یا عدم وجود پوشش در بذر، بودند. نتایج حاكی از آن بود كه درصد جوانه‌زنی بر اساس جایگاه و پوشش بذر، نسبت به دما تغییر می‌كند. بذور تحتانی بدون پوشش به دمای كمتری برای رسیدن به دمای اپتیمم و ماكزیمم در مقایسه با بذور دیگر (بذر فوقانی بدون پوشش و بذور تحتانی با پوشش) برای جوانه‌زنی، نیاز داشتند. پاسخ سرعت جوانه‏زنی به دما با استفاده از مدل مثلثی توصیف شد. بر اساس تابع مثلثی، دمای پایه، مطلوب و ماكزیمم در بذور تحتانی بدون پوشش به ترتیب 5/1، 21 و 40 درجه سانتی­گراد برآورد شد. درحالی‌كه این مقادیر برای بذور تحتانی همراه با پوشش (به استثناء دمای پایه) افزایش یافت و به ترتیب به 1، 01/30 و 82/44 درجه سانتی‌گراد رسید. در بذور فوقانی بدون پوشش نیز مقادیر دمای پایه، مطلوب و ماكزیمم به ترتیب 01/2، 25/25 و 6/37 درجه سانتی‌گراد بود. جوانه‌زنی در بذور بالایی همراه با پوشش، در دماهای مورد بررسی ناچیز بود. بذور تحتانی بدون پوشش در مقایسه با دیگر بذور، در طیف وسیع‌تری از دما جوانه‌زنی داشتند. جایگاه بذر در طول گل‌آذین تاثیر مهمی بر جوانه‌زنی بذور یولاف‌وحشی داشت و بذرهای فوقانی گل‌آذین به خاطر این كه دیرتر تشكیل می‌شوند مواد ذخیره‌ای كمتری هم دارند. علاوه بر جایگاه بذر، پوشش بذر نیز تاثیر زیادی بر زمان برای رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی بذر داشته است؛ زیرا كه عامل پوشش به طریق مكانیكی از جوانه‌زنی بذر یولاف­وحشی جلوگیری می‌كند.

A laboratory experiment was conducted to quantify the rate of germination response to temperature, seed position in spikelet and with or without glume, lemma and palea. The experimental design was a completely randomized design with factorial arrangement of treatments with four replications. Experimental treatments were seed position (lower and upper seeds), temperatures (5, 10, 15, 20, 25 and 30 ◦C) and with and without lemma and palea. The results in laboratory showed that lemma and palea and seed position had significant effect on germination. The results indicated that lower seeds without lemma and palea germinated at lower To and Tc than upper seeds without glumes and large seeds with glumes. The base temperature (Tb), optimum (To) and ceiling (Tc) for lower seed without glumes, were 1.5, 21 and 40°C for lower seed with glumes were 1, 30.01 and 44.82 ◦C and for upper seed without glumes were 2.01, 25.25 and 37.6 °C respectively. Upper seed with glumes germination zero or less than 15 percent. Lower seeds without glumes germinate wider than the other. There was a highly significant positive correlation between temperature and rate of germination and percentage of germination in wild oat seeds (Lower Seeds without glumes, upper seeds without glumes and large seeds with glumes) using Dent like model. Seed position and glumes have an effect on dormancy and germination.