ارايه‌ي مدل عوامل موثر بر رفتار حقيقيت‌گويي پزشكان ايراني به بيماران سرطاني با استفاده از تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده

Application of theory of planned behavior in predicting Iranian physicians’ truth-telling behavior toward cancer patients

يكی از مباحث مهمی كه امروزه در زمينه‌ی ارتباط پزشك و بيمار مطرح می‌‌شود بحث بيان حقيقت از سوی پزشكان به بيماران است. تحقيق حاضر به بررسی رفتار پزشكان در زمينه‌ی بيان حقيقت به بيماران سرطانی بر اساس تئوری رفتار برنامه‌ريزی شده پرداخته است. به اين منظور پرسشنامه‌ای بر اساس ادبيات تحقيق و نظر متخصصان طراحی شد كه شامل 24 سؤال بود. تعداد 161عدد پرسشنامه‌ی قابل تحليل از متخصصان مرتبط با بيماری سرطان به‌‌دست آمد. نمونه‌گيری به‌‌صورت تصادفی ساده بود و در كنفرانس‌ها و همايش‌های مرتبط با سرطان جمع آوری شد. نتايج اولويت‌بندی گويه‌های تحقيق نشان داد، در زمينه‌ی نگرش، بيش‌تر پزشكان بر اين اعتقاد بودند كه حق اوليه‌ی بيمار اين است كه اطلاعاتی در مورد بيماری خود داشته باشد و مشاركت خانواده در گفتن حقيقت به بيمار بسيار كارآمد و پرفايده است. توان پيش‌بينی تئوری رفتار برنامه‌ريزی‌شده برای پيش‌بينی رفتار حقيقت‌گويی پزشكان R2=0.92 بود. نتايج نشان داد كه بيش‌ترين تأثير را كنترل رفتار ادراك‌شده (تجربيات خود فرد) و هنجارهای ذهنی (افراد اثرگذار بر فرد) بر تمايل پزشكان بر بيان حقيقت دارند. كنترل رفتار ادراك‌شده با ضريب β=0.90 بر تمايل تأثير داشت و نگرش تأثير معنی‌داری بر تمايل به حقيقت‌گويی نداشت. با توجه به نتايج تحقيق پيشنهاد می‌‌شود از متخصصان برجسته در راستای آموزش متخصصان تازه‌‌‌كار استفاده شود و گايدلاين آموزشی برای آن‌‌‌ها تدوين شود و جهت ارتقای رفتار پزشكان، لازم است متوليان بهداشت و درمان كشور اقدامات اصلاحی بهبود نگرش و هنجارهای ذهنی پزشكان را در دستور كار قرار دهند

Truth-telling is considered as an important topic of modern discussion regarding the physician-patient relationship. The present study examined the behavior of physicians in disclosing the truth to patients. For this purpose, a total of 161 cancer specialists were selected using the simple random sampling technique. Research instrument consisted of a 24-item questionnaire based on expert opinion and the review of related literature. The results of item prioritization indicated that the participants ranked the following two items as highest in terms of attitude: "It is the basic right of patients to know about their condition", and "Relatives' participation in disclosing the truth to patients is rather beneficial". Research results also showed a positive and significant correlation between attitude and truth-telling tendency. Furthermore, multiple regression analysis by SMART-PLS software demonstrated that perceived behavioral control (self-efficiency) has the greatest impact on physicians' tendency toward truth-telling. The prediction power of planned behavior theory in predicting physicians' truth-telling behavior was established at 92 percent. Based on these findings, it is recommended to employ experts and adopt relevant guidelines to train novice physicians. Moreover, Iranian health officials are advised to take corrective measures to improve physicians' attitudes and subjective norms.