رابطه شيطان با قوه وهم در حكمت متعاليه

The Relationship between Satan and the Faculty of Imagination in Transcendental Philosophy

ميان قوه وهم و شيطان شباهت هاي بسياري وجود دارد؛ تا جايي كه مي توان وهم را در مملكت وجود انسان كه عالم صغير است به شيطان تشبيه كرد و شيطان را وهم عالم كبير دانست. لذا شناخت هريك از واهمه و شيطان مي تواند ما را در شناخت ديگري ياري رساند؛ همان طور كه صدرالمتالهين در آثار خود اين كار را انجام داده است. نقش وهم در وجود شيطان، نقشي اساسي است و از نظر صدرالمتالهين سقف ادراكات شيطان و نهايت علمي كه او مي تواند بدان دست يابد ادراكات وهمي است و او قدرت رسيدن به ادراكات ناب عقلي را ندارد؛ بنابراين شيطان در نهايت جهل مركب است. از سوي ديگر تنها راه نفوذ شيطان به نفس انسان، قوه وهم است و او براي اضلال انسان راه نفوذ ديگري ندارد. از اين جهات و نيز جهات ديگر، رابطه شيطان و قوه وهم بسيار مستحكم است و هرچه يكي بيشتر شناخته شود، ديگري نيز بهتر شناخته شده است. اين مقاله به دنبال شناخت و تصوير صحيح تر از واهمه و شيطان به وسيله مقايسه آنها و بيان رابطه آنها با يكديگر است كه نتيجه عملي آن انگيزش به سوي طلب معرفت و جلوگيري از نفوذ شيطان و حركت به سمت كمال انساني است.

There are many similarities between the faculty of imagination and Satan. Indeed, one may consider the imagination as the Satan of the minor world (i.e. human being), and consider Satan as the imagination of the major world (i.e. the universe). Thus, knowing each of these two (imagination and Satan) helps us knowing the other. This is just what Mull? Sadr? has done in his works. The role of imagination in Satanʹs existence is a basic role and Mull? Sadr?, in his works, maintains that imaginative perception is the highest point of Satanʹs perceptions and the ultimate level of knowledge he can acquire, and that he is unable to reach purely rational understanding. Thus, Satan is in the zenith of compound ignorance. On the other hand, the only way through which Satan can penetrate manʹs soul is the faculty of imagination, and he has no other way to mislead man. Accordingly, from this and other aspects, Satan and the faculty of imagination are closely related to one another. The more one of them is known, the more the other would be known as well. This article is seeking to better identify and delineate Satan and imagination by comparing them and explaining their relationship; this would result in motivating one to seek knowledge, preventing Satanʹs penetration, and moving towards human perfection.