بررسي طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه در افراد وابسته به مواد افيوني و افراد غير وابسته

The Study of early maladaptive Schemas in Men Dependent on Drugs and those Not Dependent

مقدمه و هدف: وابستگی به مواد يك مشكل شايع در سراسر جهان و بويژه ايران است. وابستگی به مواد با تعداد زيادی پيام‌های منفی واغلب شرايط مزمن و عودكننده همراه است. با توجه به تغيير الگوی مصرف در كشورهای مختلف بويژه ايران و سوء مصرف مواد افيونی شناسايی عواملی كه ممكن است زمينه ساز مصرف مواد باشند بسيار ضروری است و می‌تواند در اهداف برنامه‌های درمانی مصرف-كننده‌گان مواد مد نظر قرار گيرند. در اين راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی طرحواره‌های ناسازگار اوليه در ميان افراد وابسته به مواد افيونی و افراد غير‌وابسته بود. مواد و روش: طرح پژوهش حاضر از نوع علی- مقايسه‌ای است. جامعه مورد مطالعه مردان وابسته به مواد شهر ياسوج بودند كه در مراكز دولتی و غيردولتی ترك اعتياد وابسته به سازمان بهزيستی و علوم پزشكی در سال 1392 تحت درمان بودند. با استفاده از نمونه‌گيری خوشه‌ای چند مرحله‌ای ابتدا از 23 مركز ترك اعتياد 4 مركز به صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس از هر مركز 20 نفر و در مجموع 80 نفر به صورت در دسترس به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. 80 نفر افراد غير‌وابسته نيز به شيوه همتاسازی منطقه‌ای به گونه‌ای انتخاب شدند كه از لحاظ گستره سنی، جنس و منطقه مشابه با نمونه افراد وابسته به مواد باشند. برای سنجش طرحواره‌های ناسازگار اوليه از فرم كوتاه پرسشنامه طرحواره‌های ناسازگار اوليه يانگ استفاده شد. به منظور تعيين طرحواره‌های غالب در افراد وابسته به مواد و افراد غيروابسته و تفاوت ميان آنها از آزمون t برای گروه‌های مستقل و اندازه اثر (d) استفاده گرديد. يافته‌ها: نتايج نشان داد ميانگين نمره‌های افراد وابسته در تمام طرحواره‌های مورد مطالعه به طور معناداری بسيار بيشتر از افراد غيروابسته است. هر چند تفاوت اندازه اثر همه طرحواره‌ها در دامنه اندازه اثر بزرگ قرار داشتند اما بزرگترين تفاوت اندازه اثر ميان دو گروه، مربوط به طرحواره‌های ناسازگار اوليه محروميت هيجانی (11/7d=)، شكست (34/5d=)، گرفتاری(34/5d=) و رهاشدگی(22/4d=) بودند. نتيجه‌گيری: وجود و شدت طرحواره‌های ناسازگار اوليه در ميان افراد وابسته ممكن است نشان‌دهنده يك خطر بالقوه يا شاخص مصرف مواد مشكل ساز باشد. اين نتيجه كه طرحواره‌های ناسازگار اوليه در ميان جوانان وابسته به مواد افيونی رايج‌تر و شديدتر از افراد غيروابسته است اطلاعات مهمی برای درمان افراد وابسته به مواد فراهم می‌آورد.

Introduction and Objectives of the Study Dependence on drugs is a prevalent problem throughout the world, in general and in Iran, in particular. Such a phenomenon is associated with numerous negative consequences. Given the changes in the consumption patterns in different countries, especially in Iran, and the abuse of drugs, identifying the factors which may pave the way for drug abuse is absolutely essential, which can be taken into account in setting the objectives of therapy programs. Cognizant of this, the present study has sought to study early maladaptive schemas in men dependent on drugs and those that are not. Materials and Method: The research design adopted in the present study was causal-comparative. The populaiton of interest was all the men dependent on drugs in the city of Yasouj, who had presented to recovery centers affiliated to welfare organization and Yasouj University of Medical Sciences in the year 2014 and were undergoing treatment. Using multi-stage cluster sampling, initially out of 23 centers for recovery programs, four centers were randomly chosen. Following that, out of each center, 20 and in total, 80 clients were chosen as the sample through convenience sampling. In addition, 80 men not dependent on drugs were chosen through matching with the sample dependent on drugs in terms of age, gender and locality. For the purpsoe of measuing early maladaptive schemas, we made use of the short version of Young’s early maladaptive Schemas Questionnaire. In order to determine the prevalent schemas in men dependent on drugs and those not dependent and the difference between the two groups, use was made of independent-sample t-test and effect size (d). Findings: The findings suggest that mean values of those dependent on drugs in all the schemas in quesiton were significantly higher than those of men not dependent. Although the difference in effect size of all schemas fell in the domain of the large effect, the largest difference in effect size between the two