بكارگيري فاكتورهاي اصلاح اريب در ارايه معادله بهينه دبي- رسوب (مطالعه موردي: حوزه رودخانه تيره لرستان)

Application of bias Correction Factors in the Presentation of Discharge - Sediment Optimization Equation (Case Study: Tireh River Watershed, Lorestan)

به دليل كمبود امكانات، نظارت و بازبيني پيوسته از دبي جريان و رسوب در بيشتر رودخانه ها ميسر نمي باشد. لذا ارزيابي انواع منحني سنجه و فاكتورهاي اصلاح اريب در اين شرايط مي تواند منجر به ارايه رابطه بهينه دبي جريان- غلظت رسوب معلق شود و وضعيت رسوبدهي رودخانه ها را بهتر به نمايش بگذارد. در اين تحقيق به ارزيابي انواع معادلات سنجه و فاكتورهاي اصلاح اريب در پنج ايستگاه اندازه گيري دبي- رسوب واقع در حوزه رودخانه تيره لرستان پرداخته شد. طبق نتايج در ايستگاه هاي مروك، رحيم آباد و آبسرده رابطه بهينه دبي- رسوب بصورت چندخطي- QMLE است كه نشان دهنده تغييرپذيري بالاي رسوبدهي در فصول مختلف از آبخيز آن هاست. اما در ايستگاه هاي بياتون و درود رابطه بهينه بصورت حدوسط- MVUE است كه نشان داد رسوبدهي آبخيز اين ايستگاه ها دستخوش تغييرات كمتري است. در مورد ضريب اصلاحي B كه تحقيقات كمي از آن انجام شده نتيجه بدين صورت بود كه اين فاكتور در منحني سنجه يك خطي و چندخطي هيچ تاثيري بر اصلاح رابطه دبي- رسوب ندارد، ولي در منحني سنجه حدوسط دسته ها توانسته اختلاف مقادير رسوب برآوردي و مشاهده اي را در دبي هاي بالا كاهش دهد. نتيجه نهايي تحقيق نيز نشان داد كه نمايش صحيح از شدت تغييرات SSC در ارتباط با نوع روش ترسيم منحني سنجه است كه منحني هاي سنجه چندخطي نسبت به يك خطي و حدوسط دسته ها دقت بيشتري در برآورد متوسط رسوب روزانه دارند.

Due to the lack of facilities, continuous monitoring of discharge and sediment has not been possible in most rivers. Therefore, in this condition, assessment of curve rating types and bias correction factors can lead to providing optimization relationship between discharge- suspended sediment concentration, and shows the sediment yield of river more clearly. In this study curve rating types and bias correction factors were studied for five hydrometry stations of Lorestan Tireh river watershed. The results presented multilinear- QMLE equation as optimization relationship in Marvak, Rahim-Abad, and Absardeh stations; that indicates high variability of sediment yield in different seasons of their watersheds. But optimization relationship in Bayatun and Dorud stations are moderate- MVUE that showed that the sediment yield of their watershed has undergone less variability. In B coefficient, which has been applied with less researches, results showed that this factor had no influence on single linear and multilinear rating curves. But this factor has been able in correcting the logged mean loads rating curves for reducing the difference between observed and predicted values of SSC in high discharges. In addition, the final results showed that accurate representation of variability intensity of discharge- SSC relationship-is associated with rating curve types; and multilinear rating curves are more accurate than single linear and mean loads for predicting daily average of sediment yield. Keywords: Optimization Sediment Rating Curve, Bias Correction Factors, Evaluation Criteriaʹs, Lorestan Tireh River Watershed