بررسي تغييرات كاربردي اراضي بر رواناب حوضه فرامرزي هلمند طي دوره 1990 لغايت 2012 ميلادي با استفاده از اطلاعات ماهواره اي و مدل شبيه ساز SWAT

كاهش آورد رودخانه فرامرزي هيرمند (هلمند) از افغانستان به ايران از جمله چالش هاي هميشگي مديريت منابع آب در شرق كشور بوده كه طي سال هاي اخير نيز تشديد شده است. در اين تحقيق به بررسي دلايل كاهش جريان اين رودخانه كه تاثير مستقيمي بر روند خشك شدن تالاب هاي بين المللي هامون داشته، پرداخته شده است. در گام اول، تغييرات كاربري اراضي دشت هيرمند افغانستان در پايين دست سد كجكي طي دوره 1990 لغايت 2011 با استفاده از تصاوير ماهواره اي، مورد بررسي قرار گرفت (جمعا در 3 مقطع زماني). بدين منظور از نقشه-هاي FAO، نقشه هاي اطلس كاربري اراضي افغانستان، نقشه هاي سازمان زمين شناسي آمريكا و تصاوير Google Earth كمك گرفته شد. بدين ترتيب، نتايج تغييرات كاربري اراضي نشان مي دهد كه مجموع كل كشت محصولات آبي در منطقه، حدود 62 درصد افزايش يافته، به-طوري كه مقدار آن از رقم 103 هزار هكتار در سال 1990، به حدود 122 هزار هكتار در سال 2001 و سپس در سال 2011 به حدود 167 هزار هكتار رسيده است. در گام دوم، با استفاده از مدل SWAT، حوضه رودخانه هلمند تا ايستگاه چاربرجك شبيه سازي گرديد كه در آن تاثير كاربري هاي 3 مقطع زماني مورد اشاره، بر رواناب خروجي از حوضه مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان مي دهد كه متوسط آورد ساليانه در شرايط اعمال تغييرات تدريجي كاربري اراضي مقدار 78/ 4 ميليارد را دارد، در حاليكه با حفظ كاربري 1990 و 2011 و اجراي مجدد آن، به ترتيب متوسط آورد ساليانه 1/ 5 و 28/ 4 ميليارد در سال را سبب مي-گردد. به عبارتي ديگر توسعه بخش كشاورزي در دشت هيرمند كاهش متوسط 800 ميليون مترمكعبي را در سال به همراه داشته است.