شبيه سازي سه بعدي لايه بندي حرارتي و اكسيژن محلول جهت تطبيق سازه سدها با راهبردهاي زيست محيطي (مطالعه موردي: سد ابوالعباس)

در اين پژوهش با استفاده از داده­هاي كيفي برداشت شده از رودخانه ابوالعباس در استان خوزستان، در ساختگاه انتخابي سد پيشنهادي ابوالعباس با استفاده از مدل سه بعدي هيدروديناميك و كيفيت ELCOM-CAEDYM ، شبيه سازي لايه بندي حرارتي، توزيع اكسيژن محلول در مخزن و آب خروجي طي دوره يك ساله به منظور تعيين عمق مناسب تعبيه دريچه­هاي برداشت آب و پيش بيني كيفيت آب برداشتي جهت نيازهاي زيست محيطي پاياب انجام گرفته است. بر اساس نتايج، درياچه مخزن سد ابوالعباس از نوع مونوميكتيك گرم بوده و پس از تعيين الگوهاي زماني و مكاني لايه بندي و اختلاط، خروجي­هاي مدل تطبيق قابل قبولي با داده­هاي فيزيكي دماي برداشتي از نزديكترين سد داراي داده موجود (كرخه) نشان داد. در شرايط نرمال مشكلخاصي از لحاظ ايجاد لايه­هاي بدون اكسيژن در ترازهاي زيرين مخزن ملاحظه نگرديد. با وقوع شرايط خشكي و افزايش شدت آن، كاهش غلظت اكسيژن محلول به عنوان يكي از شاخص­هاي اصلي ارزيابي كيفيت زيست محيطي آب كاملاً مشهود و ايجاد لايه­هاي بدون اكسيژن در ترازهاي زيرين مخزن و افزايش آن با افزايش شدت خشكي ملاحظه شد؛ بنحوي كه در بدترين شرايط، حدود پنج ماه از سال آب خروجي بدون اكسيژن بوده و در داخل مخزن نيز لايه اي به ضخامت 40 متر از كف در طول سال دچار بي اكسيژني كامل بود. به منظور كاهش تاثيرات نامطلوب خشكسالي، تراز تعبيه دريچه تحتاني مخزن در مدل در حدود 10 متر از مقدار طراحي شده كاهش يافت كه بر اساس آن، بسته شدن دريچه آبياري و برداشت آب از دريچه تحتاني موجب كاهش 20 متري تراز بي اكسيژني مخزن، افزايش غلظت و توزيع بيشتر اكسيژن محلول در ترازهاي بالاتر هايپوليمنيون (لايه تحتاني درياچه) و نهايتاً كاهش زمان بي اكسيژني جريان خروجي از 5 ماه به 3 ماه شد.