موسيقي نثر در تاريخ بيهقي

The Rhythem of Prose in Beyhaqiʹʹs History

تاريخ بيهقي از جمله متون يگانه زبان فارسي است كه به دليل آميختگي ذاتيش با موسيقي، تقليدناپذير و تكرار ناشدني باقي مانده است. نقش برجسته موسيقي در توليد اثري همچون تاريخ بيهقي ، گرچه محصول تلفيق مولفه هاي بسيار است، انكارناپذير مي باشد. نثر موزون به شكل محسوس در آثار خواجه عبدالله انصاري و گلستان سعدي و ساير نثرهاي مسجع ديده مي شود كه در آن ها سجع و عناصر لفظي و معنوي ديگر، نثر را تا سرحد شعر، ارتقا مي دهند؛ اما موزونيّت تاريخ بيهقي بسته به سجع و آرايه هايي از اين دست نيست، اگرچه در مواردي از آن ها نيز بهره مي برد، بلكه بيش تر به واسطه موسيقي واژگان و پيوند آن با سازمان كلام اوست. يعني همان وزن و نظمي كه در شعر شاعران مدرن غرب و اشعار شاملو ديده مي شود. اين مقاله، تاريخ بيهقي را به روش تحليلي از اين منظر مورد بازكاوي قرار مي دهد و به بررسي مولفه هاي عمده موسيقي آفرين نثر او همچون موسيقي واژگان كه شامل تكرار حرف و صوت و واژه، كاربرد موسيقايي قيد و كاربرد موسيقايي حرف «را» است و نيز تركيب سازي آهنگين، هم نشيني عناصر متضاد، نقش عنصر تشبيه و جابه جايي اجزا جمله مي پردازد و به اين نتيجه مي رسد كه موسيقي دروني نثر در كنار شكل ويژه روايت، دليل اصلي ارتقا تاريخ بيهقي از نثري علمي- تاريخي به نثري هنري-ادبي است.

Beyhaqiʹs history is one of unique texts in Persian Literature that has remained unrepeatable and unimitable because of itʹs mixing with music substantially. The history mixed with art; avant – gard art. Beyhaqiʹs history, although, is the production of combination of many elements, the role of music is undeniable in itʹs outstanding. Rhythmic prose is seen evidently in Khaje – Abdollah – e – Ansariʹs Monajat Nameh and Saʹdiʹs Golestan and other rhymed prose, that in there, rhyme and other abstract and verbal elements promote prose to poetry. But Beyhaqiʹs history isnʹt like them although it also uses from these elements. Rhythm in Beyhaqiʹs history derives from the music of works and itʹs connection with the structure of his text, that is, that a metre and order is in the western modern poem and Shamlooʹs poetry. This paper deals with Beyhaqiʹs history in this view point that is harmonic that like modern prose poem and the most important elements which have role of generation of music like: the music of words, the reapatition of word and voice, the music application of adverb, the word of "Ra", rhythmic composition, the syntagmatic of opposition elements, the role of simile, and the metathesis of components of qsentence.