امكان فقري؛ جامع‌ترين معنا در آيه 15 از سوره فاطر

شناخت انسان و بررسي انواع ارتباط او با خداوند متعال، يكي از راه‌هاي اثبات وجود حق و ادراك مراتب توحيد است. اميرالمومنين علي(ع) در مناجات معروف خود در مسجد كوفه، بيست و سه نوع رابطه را بيان فرموده است؛ از آن جمله «مَوْلَايَ يَا مَوْلَايَ اَنْتَ الْغَنِيُّ وَ اَنَا الْفَقِيرُ، وَ هَلْ يَرْحَمُ الْفَقِيرَ اِلَّا الْغَنِي» است. قرآن مجيد نيز در دو آيه به اين نوع ارتباط اشاره نموده است كه كامل‌ترين صورت آن آيه شريفه «يَا اَيُّهَا النَّاسُ اَنتُمُ الْفُقَرَا ُ اِلَي اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ» ( فاطر/15) است. اين مقاله در صدد بررسي نقش رويكرد فلسفي فيلسوفان در تفسير قرآن و تبيين مفادّ و محتواي آيه و بيان نظرات مفسّرين فريقين در ذيل آن مي‌باشد. اين آيه شريفه علاوه بر شناساندن حقيقت وجودي انسان و خداوند، در مقام بيان چگونگي استدلال بر وجود خدا مي‌باشد. در اين نوشتار، ضمن بيان ديدگاه هفتگانه مفسّرين كه بهترين و جامع‌ترين معنا و مفهوم آيه را همان مفادّ برهان امكان فقري دانسته‌اند، به بيان تفاوت آن با امكان ماهوي و نتايج حاصله از آن پرداخته مي‌شود.