جايگاه مغفول آموزش محيط زيست در كتب درسي (مطالعه موردي؛ كتب علوم و تعليمات اجتماعي مقطع راهنمايي)

Neglected place of environmental education in textbooks (case study, science & social studies textbooks at the Junior High school)

هدف اصلي اين پژوهش بررسي و ارزيابي ميزان توجه به آموزش محيط زيست در كتب درسي علوم تجربي و تعليمات اجتماعي مقطع راهنمايي تحصيلي در دو بخش متن و تصوير مي‌باشد. با توجه به ماهيت موضوع و اهداف مورد نظر، در اين تحقيق از روش تحليل محتوا استفاده گرديد. شاخص‌ها و استانداردهاي آموزش محيط زيست در قالب مهارت‌هاي پرسش و تحليل، دانش فرآيندها و سيستم‌هاي طبيعي، بررسي موضوعات زيست محيطي، مهارت‌هاي عمل و تصميم‌گيري و مسووليت شهروندي و مدني تدوين و تنظيم گرديد. نتايج و يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه بيشترين ميزان توجه به مولفه‌هاي آموزش محيط زيست در دو بخش متن و تصاوير كتب تعليمات اجتماعي به ترتيب در كتب پايه‌هاي اول، دوم و سوم و در كتب علوم تجربي به پايه‌هاي اول، سوم و دوم صورت گرفته است. در عين حال كه نتايج پژوهش مستنداً نشان مي‌دهد كه مجموعاً ميزان توجه به شاخص‌ها و مولفه هاي آموزش محيط زيست در كتب مذكور در حدي نازل و نارساست كه بايد با توجه به نقش و اهميت كتب درسي در نظام آموزش و پرورش كشور، اصلاحات و تغييرات اساسي در اين حوزه انجام گيرد.

The main Purpose of this research was the analysis and appraisal of the environmental education standards in science and social studies textbooks of junior high schools books in were analyzed based on 2 aspects: contents and pictures. Environmental education standards investigated in this research included the skills of questioning and analysis, knowledge of environmental processes and systems, environmental issue investigation skills, decision and action skills and personal and civic responsibility. The research method used was content analysis. The findings showed that attention to environmental education standards in social studies textbooks is distributed in both the science and second and third grades and science textbooks are related to first, third and second grades. Social studies books pertaining to all the 3 grades of the junior high school. On the whole these findings showed that an environmental education standard in the above mentioned textbooks was superficial and incomplete.