انگشت‌نگاري تركيبات فنلي و فلاونوئيدي در برخي گونه‌هاي مريم‌گلي (Salvia spp.) ايران با روش TLC، با رويكردكموتاكسونومي

TLC Fingerprint analysis of phenolic and flavonoid compounds in some Iranian Salvia spp., a chemotaxonomic approach

مریم‌گلی (Salvia) یكی از مهم‌ترین جنس‌های تیره نعناییان است كه تركیبات فنلی، متابولیت‌های ثانوی اصلی آن را تشكیل می‌دهند. هدف از پژوهش حاضر بررسی تنوع تركیبات فنلی و فلاونوئیدی گل و برگ 41 جمعیت وحشی از 27 گونه مریم‌گلی ایران با روش TLC و بررسی اهمیت این تركیبات از جنبه كموتاكسونومی و به عنوان نشانگرهای بیوشیمیایی است. تركیبات شاخص در گونه‌های مورد مطالعه مریم‌گلی، رزمارینیك اسید، سالویانولیك اسیدهای A و B، آپی‌ژنین، روتین، اسكوتلارین و بایكالین شناسایی شدند. با استفاده از نتایج حاصل از تحلیل خوشه‌ای الگوی توزیع تركیبات فنلی و دندروگرام رسم شده با روش UPGMA، گونه‌های مریم‌گلی از جنبه كموتاكسونومیك مطالعه شدند. نتایج نشان داد كه الگوی توزیع تركیبات فنلی در اندام‌های گل و برگ جمعیت‌های مختلف یك گونه مشابه و در بین گونه‌های مختلف متفاوت است. به نظر می‌رسد كه وجود تفاوت‌های بین‌گونه‌ای بارز در الگوی توزیع این تركیبات ناشی از تفاوت‌های ژنتیكی گونه‌های مورد مطالعه باشد. نتایج حاصل از رسته‌بندی گونه‌ها بر اساس داده‌های حاصل از تحلیل خوشه‌ای توزیع تركیبات فنلی همخوانی نزدیكی با طبقه‌بندی كلاسیك فلورا ایرانیكا نشان داد كه این امر نشان دهنده اهمیت این تركیبات به عنوان نشانگرهای شیمیایی ارزشمند برای رده‌بندی گیاهان مریم‌گلی در سطوح بین‌گونه‌ای و فروجنس است.

Salvia is an important genus of Lamiaceae which phenolic compounds are the main secondary metabolites of its members. The objective of this study was to investigate the diversity of phenolic and flavonoid compounds in the leaves and flowers from 41 wild populations of 27 Salvia species from Iran by TLC method and evaluation of their significance as chemical markers for taxonomic purposes. Rosmarinic acid, salvianolic acids A and B, apigenin, rutine, scutellarin and baicalin were characterized as the main compounds of the studied Salvia species. Based on the dendrogram obtained from the didtribution patterns of phenolic compounds using cluster analysis by UPGMA method, the Salvia species were studied chemotaxonomically. Results showed that the patterns of phenolic compounds in the leaf and flower organs were similar in populations of a species, while they were different among the species. It seems that substantial differences in the patterns of these compounds at inter-species level were mainly due to genetic differences. The results from classification of the species by cluster analysis of the phenolic data supported their grouping according to their classical taxonomy in the Flora Iranica. This suggests the importance of these compounds as chemical markers for the classification of Salvia species at inter-species and subgenus levels.