بررسي آشنايي زدايي و هنجارگريزي دستوري در شعر منوچهر آتشي

Examine of Gerammatical Defamiliarization and Deviation in Manochehr Atashi’s Poetry

آشنايي زدايي در جهان متن، شامل همه شگردهايي مي-شود كه در برجسته سازي يك متن ادبي دخيل اند و معمولاً با نوعي هنجارگريزي همراه هستند و مي توان گفت آشنايي زدايي نتيجه برجسته سازي و هنجارگريزي است. يكي از انواع هنجارگريزي هايي كه كه شاعر براي آفرينش اثر ادبي به آن دست مي زند، هنجارگريزي دستوري است و آن به معني گريز از قواعد نحوي حاكم بر زبان است؛ هر زبان داراي ساختار دستوري خاصي است كه مطابق زبان معيار، نظم مي يابد اما در زبان شعر، اين نظم و ساختار به هم مي خورد و نوعي برجسته سازي شكل مي گيرد؛ به عبارت ديگر شاعر از امكانات دستوري زبان در جهت برجسته نمودن شعرش بهره مي جويد. هنجارگريزي دستوري به اشكال گوناگون در شعر شاعران مختلف، ديده مي شود. بررسي شعر آتشي نشان داده است كه او از هنجارگريزي دستوري در هر دو بخش صرف و نحو استفاده نموده است. انواع هنجارگريزي در سطح صرف در شعر آتشي عبارت اند از: ساخت واژگان جديد، كاربرد واژگان كهن، به-كارگيري واژگان امروزي و كاربرد واژگان بومي. در سطح نحو شعر آتشي نيز نمونه هايي از گريز از هنجار ديده مي شود كه شاعر از اين طريق به آشنايي زدايي پرداخته است. اين جستار موارد مختلف اين قاعده-گريزي هاي نحوي را مورد بررسي قرار داده و نشان داده است آتشي از چه روش هايي در جهت غريبه سازي نحو شعرش استفاده نموده است.