تبيين حقيقت روح و استعمالات قرآني و روايي آن با توجه به ديدگاه علامه طباطبايي

The Reality of Spirit and Its Uses in the Qurʹʹan and Narrations according to the Allamah Tabatabai’s View

داشتن شناخت صحيح و روشن از حقيقت «روح» و استعمالات آن در قرآن و روايات، كليد فهم بسياري از اصول و مباني دين اسلام است. براي رسيدن به فهمي صحيح و روشن از حقيقت «روح» بايد استعمالات قرآني و روايي آن كانون توجه جدي قرار گيرد؛ به‌ويژه بايد نسبت اين استعمالات با يكديگر تبيين شود. بديهي است كه اگر نسبت اين استعمالات، اشتراك معنوي باشد، تفسير ما از حقيقت «روح» كاملا متفاوت با تفسيري خواهد بود كه بر اساس «اشتراك لفظي» صورت مي‌گيرد. نوشتار حاضر با توجه به اين مسيله، ديدگاه علامه طباطبايي را به‌عنوان شخصيتي كه كانون توجه انديشمندان اسلامي است، بررسي كرده است. به نظر مي‌رسد با توجه به آثار علامه، نمي‌توان مبناي مشخصي را درباره نسبت استعمالات قرآني و روايي «روح» به ايشان نسبت داد. برخي از آثار ايشان صراحت در «اشتراك معنوي» استعمالات «روح» دارند؛ درحالي‌كه ايشان در برخي ديگر از آثار، به اشتراك «لفظي» استعمالات «روح» روي آورد و به «اشتراك لفظي» آنها تصريح مي‌كند. پيامدهاي تفسيري اين عدم تعيين مبنا، اختلاف ديدگاه علامه در تفسير آيات مرتبط با استعمالات «روح» است. نوشتار حاضر به روش كتابخانه‌اي اطلاعات را گردآوري مي‌كند و به صورت توصيفي ـ تحليلي به ارزيابي آنها مي‌پردازد و در پايان، با بررسي استعمالات قرآني و روايي «روح»، مبنايي ثابت در اين زمينه ارايه مي‌دهد.

Having close acquaintance with the reality of ʹʹspiritʹʹ and its uses in the Qurʹan and narrations is a key to understanding many of the principles of Islam. In order to have a proper and clear understanding of the reality of spirit, serious attention should be given to its uses in the Qurʹan and narrations, especially with regard to the relationship between the different ways of its use. Naturally, if the relationship between these ways of use is content participation, our interpretation of the reality of spirit will be completely different from the interpretation which is based on ‘’equivocation’’. Hence, the present paper investigates the view of Allamah Tabatabai who has captured Muslim thinkers’ attention. If we examine his works, we may not be able to relate to him any principles about the relationship of the use of spirit in the Qurʹan with that in narrations. Some of his works clearly state that there is equivocation in using the word ’’spirit’’, whereas in some other works, he resorts to the equivocational use of spirit and clearly points to the equivocational use of spirit. The adoption of this unidentified principle leads to the difference in Allamahʹs views about the interpretation of verses related to spirit. The present paper makes a library-based study and uses a descriptive-analytical method to evaluate it. Finally, investigating the uses of spirit in the Qurʹan and in narrations the paper presents a key principle in this regard.