مباني نظام دادرسي كيفري از ديدگاه اسلام و حقوق موضوعه ايران

The basics of penal hearing system from Islam’s view and rights in Iran

از ديرباز سه نوع شيوه و نظام دادرسي در محاكم كيفري، مرسوم و رايج بوده است. سه نظام اتهامي، تفتيشي و مختلط به ترتيب تاريخي، تشكيل و مبناي عمل محاكم كيفري قرار گرفتند. هر يك از نظامهاي فوق كه متاخر بر ديگري است، براي اصلاح نواقص و ايرادهاي نظام ماقبل خود ايجاد شد. در اين پژوهش، پس از بررسي هر يك از سه نظام مذكور(و شناخت ويژگيهاي هر يك) به بررسي دو نظام دادرسي كيفري اسلام و ايران پرداخته ايم. با رجوع به آيات و روايات مربوط به دادرسي كيفري و محاكمه جزايي و همچنين آرا و نظرات فقهاي هشت مذهب رايج اسلامي، ويژگيهاي اصلي نظام اسلامي را استخراج و با ويژگيهاي سه نظام فوق مقايسه نموده ايم و در نهايت نيز بيان نموده ايم كه نظام اسلامي با كدام‌يك از نظامهاي فوق تقارب بيشتر و يا احتمالاً تطابق دارد. همچنين عمل مشابهي را در مورد نظام دادرسي كيفري ايران صورت داده ايم و اين بار با رجوع به مواد قانوني و نظريات حقوقدانان برجسته به كشف ويژگيهاي اين نظام پرداخته و در پايان تطابق آن را با يكي از اين سه نظام مورد بررسي قرار داده ايم. مي‌توان چند پرسش اساسي براي اين مقاله در نظر گرفت: 1.نظام دادرسي اتهامي، تفتيشي و مختلط چه ويژگيهايي دارند؟ 2.ويژگيهاي اصلي نظام دادرسي اسلامي و ايران چيست؟ 3.نظام دادرسي كيفري اسلام و ايران به كدام‌يك از نظامهاي سه گانه دادرسي قرابت بيشتري دارد؟

From a long time three way of penal system were exists in the courts. These three systems are charge system, inspecting system, and mixed system that the act of courts based in these systems. Each system come to life for complete the previous system. In this research after examining these three systems, we look into the penal hearing system of Islam and Iran. We with referring to Hadith and Quran’s verses that are relate to penal hearing, punishment-trail and also the ideas of eight Islamic scholars, extract the principals of Islamic system and compare them with that three systems. Finally we illustrate which of these systems are nearer to the principals of Islamic system and which of them are not base on this system. Furthermore we do the same thing with the penal system of Iran and we refer to Iran’s law and the ideas of lawyers and try to discover the principals of this system and compare them with the three said systems.