رهيافتي براي نظريه پردازي بنيادي در علوم انسانيبر اساس فلسفه اسلامي

An Approach to Fundamental Theorization in the Human Sciences, Based on Islamic Philosophy

پرسش اساسي كه اين مقاله به آن پاسخ مي دهد آن است كه مبنا و راه و روش ارتباط فلسفه اسلامي و علوم انساني چيست؟ در اين مقاله تلاش مي شود تا با نماياندن مناسبات فلسفه اسلامي و علوم انساني، براي تداوم روشمند فلسفه اسلامي در جهت نظريه پردازي در علوم انساني راهي پيدا شود. براي نيل به مقصود، هر گام به صورتِ طبيعي از گام قبلي برمي آيد نوآوري اساسي مقاله بر اساس نظريه علامه طباطبايي درباره «فلسفه» شكل گرفته است. بر اساس نظريه علامه، مسيوليت اثبات وجود موضوع هر علم بر عهده فلسفه است. اين در حالي است كه از منظر مشهور انديشمندان اسلامي، موضوع علم براي هويت بخشي هر علم، در مقايسه با دو ملاك ديگر يعني «روش» و «غايت» ملاك بهتري است. از منظر علامه طباطبايي و استاد شهيد مطهري وظيفه اساسي فلسفه، اثبات وجود موضوع هر علم و نيز توليد روش نظريه پردازي متناسب با موضوع آن علم است. مجموعه يافته هاي محصول اثبات وجود و نحوه وجود موضوع و نيز روش متناسب با آن، محتواي فلسفه علوم انساني را مي سازد. اگر فلسفه علوم انساني به نحو روشمندي از معارف اسلامي مرتبط استخراج شود، به رويكردي اسلامي در قلمرو فلسفه علوم انساني و در نتيجه به نقطه آغازي براي نظريه پردازي دست يافته ايم.

The basic question answered in this article is as follows: what is the basis and method of relationship between Islamic philosophy and humanities? In this article, we attempt to show the terms of Islamic philosophy and humanities so that we may find a way for systematic durability of Islamic philosophy in theorizing in humanities. To do so, the path is covered step by step. The main innovation of the article is formed according to Allama Tabatabaieʹs theory on "philosophy". According to Allamaʹs theory, philosophy is responsible for proving the existence of subject in any science. This is while for well-known Islamic thinkers, the subject of any science is a better criterion for identifying it than two other criteria, i.e. "method" and "goal". For Allama Tabatabaie and Murteza Mutahhari, the main duty of philosophy is to prove the existence of the subject of any science as well as to produce method of theorization proper to the subject of that science. The whole findings of the product of proving the existence and the mode of existence of the subject as well as the proper method make up the philosophy of humanities. If the philosophy of humanities is systematically extracted from the related Islamic teachings, we will have an Islamic approach in the realm of philosophy of humanities, and consequently, a starting point for theorization.