ارزيابي اصول و راهكارهاي رشد هوشمند شهري در توسعه‌ي آتي شهر رشت بر اساس مدل تراكم جمعيّتي هلدرن

رشد جمعيّت شهرهاي ايران از اواسط دهه‌ي 1360 با افزايش چشمگيري نسبت به دهه هاي قبل مواجه بوده است. از جمله تحولاتي كه به دنبال افزايش جمعيّت رخ داد، گسترش اسپرال شهري است كه ناشي از بي برنامگي در بهره برداري مناسب از زمين هاي شهري است. در اين راستا جوامع مختلف شهري براي روبه رو شدن با مشكل توسعه‌ي پراكنده شهري، راه‌حل‌هاي مختلفي در پيش گرفتند. از جمله اين راهبردها، تيوري رشد هوشمند به عنوان يك نظريه‌ي برنامه‌ريزي شهري، منطقه‌اي و حمل و نقل است كه در آن بر جلوگيري از پراكنده شدن شهر و تخصيص فضا به ساير كاربري‌ها در بخش فشرده يا مركز شهر تاكيد مي‌كند. هدف مقاله‌ي حاضر نيز تحليل راهبرد، اصول و راهكارهاي رشد هوشمند شهري با تاكيد بر توسعه‌ي آتي شهر رشت بر اساس مدل تراكم جمعيّتي هلدرن است. نتايج به دست آمده نشان داد كه مساحت شهر رشت در فاصله‌ي سال هاي 1345- 1385 از 810 به 12722 هكتار و جمعيّت از 109491 به 557336 نفر افزايش پيدا كرده است، كه نشان از توسعه‌ي شتاب‌زده‌ي شهر طيّ اين دوره دارد. همچنين تعداد محله‌هاي شهر طيّ همين دوره از 8 محله به 35 محله افزايش يافته است. از ميان 100 درصد زمين‌هاي اضافه شده به شهر بين سال هاي 1345- 1369، 57 درصد مربوط به رشد جمعيّت و 43 درصد مربوط به گسترش افقي و در فاصله سال هاي 1370- 1385، 73 درصد مربوط به جمعيّت و 27 درصد مربوط به گسترش افقي شهر بوده است كه نشان دهنده‌ي كاهش توسعه افقي در فاصله ي اين سال ها است. بنابراين بايستي براي كنترل توسعه‌ي پراكنده‌ي شهر به توسعه‌ي فشرده بخش مركزي شهر، گسترش فرهنگ عمودي سازي شهر و بالاخره فراهم كردن امكانات رفاهي در روستاها براي جلوگيري از مهاجرت روستاييان به شهر تاكيد كرد.

Population growth of Iran cities has faced with a significant increase since middle of 1980 comparing with the previous decades. Among the changes that occurred following the population increase, is the urban sprawl expansion which is due to the non-planning in the utilization of urban lands. In this regard, various urban communities have adopted different solutions for facing with urban dispersed development One of such strategies is the intelligence growth theory as an urban, regional and transportation planning theory which emphasizes on preventing the city spread and allocation of space to other land uses in the populated district or city center. The aim of this paper is the analysis of the strategies,principle and guidelines of Urban intelligence Growth by emphasizing on the future expansion of Rasht city based on Heldern population density model. The results showed that the area of Rasht in years 1961-2006 has increased from 810 to 12722 hectares and its population has increased from 109,491 to 557,336 people which the hurrying development of the city during this period.Also During the same period, the number of neighborhoods has increased from 8 to 35. Among the 100% of land Additions to the city, between 1966 -1990, 57% is related to population growth and 43% is related to horizontal expansion. Between -1991-2006, 73% was related to population and 27 %was related to the horizontal expansion of the city, which indicates the decrease of horizontal development between these years. So for control of dispersed development of the city, the intense development of the central part of the city, development of the culture for vertical development of the city and finally, providing welfare facilities in rural areas to prevent immigration villagers to the cities shall be emphasized.