پيوندهاي روستايي ـ شهري، شبكه بازارهاي دوره‌اي و توسعه ناحيه‌اي (مورد مطالعه: سكونت‌گاه‌هاي پيراموني كلانشهر تهران)

Rural -Urban Linkages: Periodic Markets Network and Regional Development (Case Study: Surrounding Settlements of Tehran Metropolis)

پيوندهاي روستايي ـ شهري در قالب شبكه‌هاي تعاملي منطقه‌اي طي دو دهه اخير، به‌ويژه در متون جغرافيايي تجزيه‌وتحليل شده است. در حوزه پيوندهاي اقتصادي، مي‌توان شبكه بازارهاي دوره‌اي را يكي از مهم‌ترين بازارها قلمداد كرد كه در شرايط پايدار اجتماعي ـ اقتصادي به عملكرد‌هاي دوسويه و مثبت منجر مي‌شود. هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي نقش شبكه بازارهاي دوره‌اي در توسعه ناحيه‌اي در پيرامون كلانشهر تهران است. اين تحقيق به شيوه توصيفي ـ تحليلي با شركت 199 غرفه‌دار و 384 خريدار در 49 بازار دوره‌اي پيرامون كلانشهر تهران انجام گرفت. براي سنجش عوامل موثر بر شكل‌پذيري شبكه بازارهاي دوره‌اي، پنج شاخص اندازه جمعيت، سهم عمده‌فروشان شهري، سهم فروشندگان دوره‌گرد شهري و روستايي، سهم محصولات كشاورزي و غيركشاورزي و سهم شبكه حمل‌ونقل درون‌ناحيه‌اي انتخاب شد. نتايج نشان داد اندازه جمعيت و ايفاي نقش همگراي فروشندگان دوره‌گرد شهري و روستايي در ارتباط با گسترش شبكه حمل‌ونقل درون‌ناحيه‌اي در برپايي و دوام شبكه بازارهاي دوره‌اي روستايي ـ شهري و توسعه ناحيه‌اي اثرگذار است. توجه به ارتقاي شاخص‌هاي سهم عرضه مستقيم محصولات كشاورزي و غيركشاورزي روستايي به اين بازارها به منظور توسعه متوازن روستايي ـ شهري پيشنهاد مي‌شود.

During last two decades, rural -urban linkages in the form of regional interaction networks have been analyzed particularly in the geographical literature. In respect to economic linkages, periodic markets network could be assumed as one of the most important markets. In the sustainable social- economic conditions, this can result in positive and reciprocal functions. This study aims to determine the role of periodic markets network in regional development around Tehran metropolis. In this descriptive-analytical research, 199 sellers and 384 buyers in 49 periodic markets surrounding Tehran Metropolis were studied. To measure the effective factors in the establishment of periodic markets network and regional development, five indicators such as population size, share of urban wholesalers, share of urban and rural street vendors, share of agricultural and non-agricultural products and share of intra-area and regional transportation network were chosen. Results showed that population size and the convergent role of rural and urban street vendors associated with the development of intra-area transportation network were effective in the establishment and sustainability of rural and urban periodic markets network and regional development. It is proposed to note promoting share of direct supply of rural agricultural and non-agricultural products to these markets for rural- urban balanced development.