اثر متقابل باكتري Ensifer meliloti (Sinorhizobium meliloti) و فسفر بر برخي ويژگي‌هاي رشد گياه يونجه در شرايط كمبود آب در خاك

Interactive effects of Ensifer meliloti (Sinorhizobium meliloti) and phosphorus on some growth characteristics of alfalfa under soil water deficit conditions

گياهان مناطق خشك و نيمه‌خشك معمولاً در طي فصل رشد با تنش‌هاي مختلفي از جمله تنش خشكي مواجه مي‌شوند. در يك آزمايش گلخانه‌اي، تاثير سطوح رطوبت خاك، فسفر و مايه‌زني باكتري Ensifer meliloti بر ويژگي‌هاي رشد گياه يونجه (.Medicago sativa L) رقم قره‌يونجه بررسي شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي شامل شرايط رطوبت خاك در سه سطح (0.9FC-FC، 0.7FC-0.8FC و 0.5FC-0.6FC به‌ترتيب براي بدون تنش خشكي، تنش خشكي كم و تنش خشكي متوسط)، فسفر در سه سطح (صفر، 30 و 60 ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك از منبع مونوكلسيم فسفات، Ca(H2PO4)2.H2O) و مايه‌زني باكتري در دو سطح (با و بدون مايه‌زني) و در سه تكرار انجام شد. در پايان دوره رشد، وزن خشك بخش هوايي و ريشه، نسبت وزن خشك بخش هوايي به ريشه، ارتفاع ساقه و حجم ريشه اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه با كاهش رطوبت خاك ارتفاع ساقه، وزن خشك بخش هوايي و ريشه، نسبت وزن خشك بخش هوايي به ريشه و حجم ريشه يونجه كاهش يافت (p < 0.01). مصرف فسفر و مايه‌زني باكتري باعث افزايش ارتفاع ساقه، وزن خشك بخش هوايي و ريشه، نسبت وزن خشك بخش هوايي به ريشه و حجم ريشه يونجه شد (p < 0.01). اثر متقابل رطوبت خاك × فسفر × مايه‌زني باكتري بر حجم ريشه (p < 0.01) و وزن خشك بخش هوايي و ريشه، نسبت وزن خشك بخش هوايي به ريشه معنادار بود (p < 0.05). به‌طور كلي، براي كاهش مصرف كودهاي نيتروژن و افزايش عملكرد يونجه، مصرف 30 ميلي‌گرم فسفر بر كيلوگرم خاك و مايه‌زني باكتري E. meliloti مي‌تواند در شرايط با و بدون تنش كمبود آب توصيه شود.

In arid and semi-arid regions, plants frequently encounter with several stresses including drought stress during the growing season. The effects of Ensifer meliloti inoculation, soil water and P fertilizer on the growth characteristics of alfalfa (Medicago sativa cv. Ghareyonjeh), were studied by conducting an experiment at greenhouse conditions. The study was performed as a factorial experiment in a randomized complete block design (RCBD) including soil water conditions at three levels (0.5FC-0.6FC, 0.7FC-0.8Fc and 0.9FC-FC, moderate drought stress, low drought stress and no drought stress, respectively), P at three levels (0, 30 and 60 mg P per kg soil as mono-calcium phosphate, Ca(H2PO4)2.H2O) and bacterium inoculation at two levels (with and without Ensifer meliloti inoculation) with three replications. At the end of growth period, shoot and root dry matter, shoot to root dry weight ratio (S: R), plant height and root volume were measured. The results indicated that soil moisture increment, increased the dry weights of shoot and root, plant height, root volume and shoot to root dry weight ratio (p < 0.01). The use of P fertilizer and inoculating with Ensifer meliloti significantly increased the dry weights of shoot and root, shoot to root dry weight ratio, stem height and root volume (p < 0.01). The interactive effect of soil moisture × P × Ensifer meliloti inoculation was statistically significant for root volume (p < 0.01), dry weights of shoot and root and shoot to root dry weight ratio (p < 0.05). In general, in order to decrease nitrogen fertilization and to increase alfalfa yield, application of 30 mg P per kg soil and Ensifer meliloti inoculation can be recommended under with and without water deficit stress conditions.