نگاه نقادانه ويليام جي. وينرايت به نقش داروهاي شيميايي در تحقق تجربه ديني

Wainwright on Drug-induced Religious Experience

برخي از محققان تلاش كرده‌اند تا، با انجام دادن آزمايش‌ها و بررسي‌هاي لازم، تحقق تجربه ديني و عرفاني را از طريق مصرف داروهاي شيميايي به اثبات رسانند. وينرايت، با تمايز گزاردن ميان تجربه عرفاني وحدت‌گرا و خداباور، و با توجه به پژوهش‌هاي انجام‌شده توسط كلارك، پنك، و هيوستون و مسترز، بر اين باور است كه هرچند داروهاي روان‌نما مي‌توانند نوعي تجربه عرفاني وحدت‌گرا به وجود آورند، ولي نمي‌توانند تجربه عرفاني خداباور به وجود آورند. در تحقيقات محققان، شواهد و مدارك قابل اعتنايي وجود ندارد كه بر اساس آن تجربه‌هاي عرفاني خداباورانه را بتوان ناشي از مصرف داروهاي شيميايي دانست. بررسي‌هاي انجام‌گرفته روي نتايج استخراج‌شده از آزمايش‌هاي محققان اخير نشان داد كه تجربيات ناشي از مصرف داروها بيشتر آفاقي بوده و درصد ناچيزي از آن به تجربه انفسي ارتباط دارد. به نظر وينرايت، در تبيين علمي تجربه‌هاي عرفاني، توجه به نكاتي لازم است. اولاً، توجه به موضوع اين تجربيات و تفكيك انواع تجارب عرفاني از يكديگر ضروري به نظر مي‌رسد، يعني ممكن است موضوع تجربه به گونه‌اي باشد كه هرگز نتوان تبيين علمي كافي از آن ارايه داد. ثانياً ماهيت تجربه ديني و عرفاني به گونه‌اي است كه آن را با پرسشنامه و آزمايش‌هاي تجربي نمي‌توان تعيين كرد، زيرا اين تجارب اموري دروني هستند و قابل اندازه‌گيري با معيارهاي بيروني نيستند.

Conducting experiments and investigations, some researchers have tried to prove that mystical and religious experiences can be created through drug injection. W. J. Wainwright distinguishes between theistic and monistic mystical experiences. Assessing research done by Clark, Pahnke-Houston and Masters, he believes that although psychedelic drugs can induce some kind of monistic mystical experience, they cannot produce theistic mystical experiences. There is no significant evidence in the research based on which one can attribute theistic mystical experience to drug injection. Analysis of the research results showed that the drug induced experiences were mainly extroversive and only a small percentage of the experiences were introversive. According to Wainwright, there should be some considerations in scientific explanation of the mystical experiences. First, it seems necessary to pay attention to the object of the experience and to distinguish between different kinds of mystical experiences. This implies that we might not be able to offer a scientific explanation for the object of every experience. Second, one cannot determine the nature of religious and mystical experiences, for such experiences are something internal and thus cannot be measured by external criteria.