بررسي فلزات روي، نيكل و واناديوم در عضله ماهي هاي آلوزا (Alosa caspia) و سوف (Sander lucioperca) و ارزيابي ريسك غير سرطان‌زايي ناشي از مصرف آن در جنوب شرقي درياي مازندران

A study on Zinc, Nickel, and Vanadium in fish muscle of Alosa caspia and Sander lucioperca and food risk assessment of its consumption in the southeast of the Caspian Sea

زمینه و هدف: طی سال­ های اخیر فعالیت های طبیعی و انسانی توانسته میزان زیادی آلاینده­ های فلزی را وارد اكوسیستم‌های آبی نماید. این آلاینده­ ها قادرند كه در طول زنجیره غذایی بصورت تجمعی افزایش پیدا كنند. تحقیق حاضر به بررسی میزان فلزات نیكل، روی و وانادیوم در بافت عضله ماهی‌های آلوزا و سوف در جنوب شرقی دریای مازندران به دلیل اهمیت آن­ها پرداخته است.    روش بررسی:  پس از زیست‌سنجی، نمونه­ های ماهی­ های آلوزا و سوف به روش هضم اسیدی‌تر آماده‌سازی شدند و میزان فلزات نیكل، روی و وانادیوم توسط دستگاه جذب اتمی قرائت گردیدند.               یافته­ ها:  نتایج آزمون­ های آماری نشان داد كه میزان نیكل (1/18) و وانادیوم (1/76µg/g (wet weight)) در ماهی آلوزا به طور معنی­ داری بیش از ماهی سوف (0/98µg/g (wet weight) و 0/13) بوده است (0/05>P). بررسی تفاوت آماری تجمع فلزات در ماهی سوف به صورت: روی < نیكل » وانادیوم و در ماهی آلوزا همچنین به صورت: روی < نیكل » وانادیوم بود. در سوف بین فلزات وانادیوم و نیكل و در آلوزا بین فلزات روی و وانادیوم همبستگی وجود داشت (0/05>P). میزان فلز نیكل در بافت عضله هر دو گونه و نیز میزان فلز وانادیوم در بافت عضله آلوزا از میزان استاندارد WHO تجاوز كرد. بیشترین میزان THQ برای ماهی آلوزا مربوط به عنصر وانادیوم با میزان 0/059 و كمترین مربوط به عنصر روی با میزان 0/017 و همچنین برای ماهی سوف بیشترین میزان مربوط به عنصر  روی با میزان 0/016 و كمترین مربوط به عنصر وانادیوم با میزان 0/004 است. میزان THQ برای فلزات نیكل، وانادیوم و روی در مطالعه حاضر و نیز THQ مجموع برای این فلزات كمتر از یك بدست آمد كه نشان‌دهنده عدم وجود هرگونه خطر غذایی در اثر مصرف گونه­های آلوزا و سوف  با میزان مصرف كنونی (حدود 21g/day) در اثر این فلزات است. نتیجه‌گیری: ارزیابی خطر غذایی مصرف گونه‌های مورد مطالعه نشان‌دهنده­­ آن بوده است كه مصرف این ماهی­ ها با میزان مصرف فعلی از نظر فلزات روی، نیكل و وانادیوم خطری برای مصرف‌كنندگان آن ندارد.

Background and Objectives: In recent years, anthropogenic and natural activities have caused high levels of metal contamination into the aquatic ecosystem. These pollutants can accumulate in the food chain. The present study examined the amount of metals such as nickel, zinc, and vanadium in the muscle tissue of Sander and Alosa because of their importance in the southeast of the Caspian Sea.             Method and materials:  After bioassay, the samples of Sander and Alosa were prepared through acid digestion method and the amount of metals was measured using atomic absorption device (Scientific Equipment GBS). Results:  Statistical tests showed that there was no significant difference between the amount of zinc in two species of the Sander and Alosa (p>0.05) while the amount of nickel and vanadium in Alosa was significantly higher than Sander (P> 0.05). Statistical analysis of differences in the accumulation of metals in Sander was: Zn>Ni ~ V and of Alosa was Zn>Ni ~ V. There was a correlation between nickel and vanadium of Sander and between zinc and vanadium of Alosa (p>0.05). The amount of nickel metal in both species and vanadium in Alosa were higher than the WHO guideline. The maximum and minimum THQ for Alosa were vanadium (0.059) and zinc (0.017) respectively. Whereas, for Sander, these values were zinc (0.016) and vanadium (0.004) respectively.  In general, the TQM measured in this study was <1, indicating no food risk in present consumption rate (21 g/day) of these fish. Conclusion:  Food risk assessment of case study species indicates that the consumption of Sander and Alosa with the current consumption rate causes no danger to consumers from the viewpoint of zinc, nickle, and vanadium.