ضوابط علمي و كاربردي در روش تفسير تطبيقي

Scholarly and Applied Regulations in Comparative Interpretation Method

در چند سال اخير تفسير تطبيقي به‌مثابه يك گونه تفسيري خود را نمايان كرده است. اين گونه تفسيري گرچه آثاري در طول تاريخ تفسير قرآن دارد، اما هم از نظر فراورده‌هاي تفسيري و هم از نظر معرفت‌شناسي تفسير، بر بن‌مايه‌ها و شاخه‌هاي نحيفي تكيه زده است. آنچه به‌نظر مي‌رسد كه در درجه نخست بايد تقويت شود، ابعاد معرفت‌شناختي و مباني علمي متصور و مقبول اين گونه تفسيري است. اين مقاله در راستاي تحقق چنين هدفي، سعي دارد براي اين گونه تفسيري، بايدهاي ضروري را در دو حوزه نقل اقوال و نقد محتوا، توصيه و تجويز نمايد. در مقام نقل، شاخصه‌هايي همچون لزوم تعيين محدوده تطبيق، نقل مستند، گزارش حداكثري وجوه تشابه و تمايز و تبيين مواضع خلاف و وفاق مي‌تواند بستري استوار براي مقايسه آرا فراهم كند. در مقام نقد، نكته مهم آن است كه مشخص باشد داوري بر اساس مباني مشترك طرفين صورت گرفته است يا بر اساس مباني مختص يك طرف از طرفين تطبيق. همچنين بايد از ابزارهاي شناخته شده‌اي چون علوم لغت، نحو و بلاغت براي نقد استفاده شود و نيز به روش و ابزار در فرآيند نقد تصريح شود تا سبب شفافيت تطبيق گردد.