بررسي ويژگي هاي هيدروژيوشيميايي آبخوان دشت تبريز با استفاده از مدل هاي هيدروشيميايي و روش هاي آماري

Investigation of hydrogeochemical characteristics of the aquifer of the Tabriz Plain using the hydrochemical models and statistical methods

دشت تبريز با وسعتي بيش از 700 كيلومترمربع در محدوده شرقي شهر تبريز تا شوره زارهاي درياچه اروميه گسترده شده است. در اين مطالعه به منظور ارزيابي ويژگي هاي هيدروشيميايي آب زيرزميني آبخوان دشت تبريز، 30 نمونه از منابع آب زيرزميني در مهرماه سال 1391 جمع آوري گرديد و در آزمايشگاه آبشناسي دانشگاه تبريز مورد تجزيه هيدروشيميايي قرار گرفت. هدف اين تحقيق ارزيابي وضعيت هيدروشيميايي و تكامل هيدروشيميايي آب زيرزميني آبخوان دشت تبريز مي باشد كه در اين راستا از روش هاي آماري چند متغيره مانند تحليل عاملي، شاخص اشباع كاني ها و شاخص كلروآلكالين و مدل سازي هيدروشيميايي معكوس توسط نرم-افزار PHREEQC استفاده گرديد. شاخص اشباع نمونه ها نسبت به كاني ها نشان دادند كه آب زيرزميني اين آبخوان نسبت به كاني هاي كربناته فوق اشباع و نسبت به كاني هاي سولفاته و هاليت تحت اشباع مي باشد. نتايج حاصل از تحليل عاملي سه گروه عاملي را در كيفيت آب زيرزميني دشت تبريز موثر نشان دادند. عامل اول و دوم ناشي از تاثير سازندها و اندركنش آب- سنگ است كه زمين زاد ناميده مي شوند و عامل سوم از فعاليت هاي انساني ناشي مي شود

The Tabriz plain with an area of more than 700 km2 extends from the eastern side of Tabriz city to the salt flats of Urmia Lake. In this study, in order to assess the hydrochemical characteristics of the groundwater of aquifer of the Tabriz plain, 30 groundwater samples were collected in October 2012 and analyzed at hydrogelogy Laboratory of university of Tabriz. The aim of this study is to evaluate the hydrochemical characteristics of the Tabriz plain aquifer and the groundwater sequence evolution. In this context the multivariate statistical techniques such as factor analysis, saturation index of minerals, chloro-alkaline index and inverse hydrochemical modeling were used. Saturation index of minerals show that the groundwater is saturated with respect to the carbonate minerals, under saturated with respect to the halite and sulfate minerals. The results of the factor analysis show that three factors were affecting the quality of the groundwater in the Tabriz plain. The first and second components resulting from affecting of formations and water-rocks interactions, so called geogenetic, and the third component is because of the anthropogenic phenomena.