تغييرپذيري مكاني كيفيت آب رودخانه هراز در جهت پايين‌دست

Spatial variability of water quality in the Haraz River toward downstream

نقش موثر آب در سلامتي انسان ها و توسعه پايدار انكارناپذير است، از طرفي افزايش جمعيت و روند آلودگي ها در جهان محدوديت‌هاي كمي و كيفي منابع آبي را به دنبال داشته است. روند افزايش آلودگي و كاهش كيفيت منابع آبي، لزوم مديريت مناسب بر اين منابع را جهت مصارف گوناگون ضروري مي‌نمايد. رودخانه هراز به دليل مصارف شرب، كشاورزي و آبزي پروري حايز اهميت است. لذا، با توجه به ساخت سد هراز در مسير اين رودخانه، بررسي كيفيت آب اين رودخانه در نظام مديريتي و زيست محيطي كاري بنيادين است، بر اين اساس تحقيق حاضر در راستاي اين هدف صورت گرفته است. در اين مطالعه جهت ارزيابي كيفيت آب رودخانه 17 نقطه تعيين و نمونه‌برداري گرديد. وضعيت كيفيت آب رودخانه مذكور از طريق مقايسه با استاندارد هاي جهاني از نظر پارامترهاي فيزيكو - شيميايي همانند كدورت، كل مواد محلول، هدايت الكتريكي، اسيديته، سختي كل، سولفات، فلورايد، آمونياك، نيتريت، مس، منيزيم، كلسيم، پتاسيم، فسفات، آلومينيم، سيليس، كلرايد و منگنز مورد بررسي قرار گرفت. همچنين براي تجزيه و تحليل داده‌ها از نرم‌افزار هاي Excell و SPSS و جهت ترسيم نقشه‌هاي مورد نظر از نرم‌افزار ArcGis10 استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه كيفيت آب رودخانه به شدت به نوع كاربري هاي اراضي و سيماي سرزميني كه آن را فرا گرفته و حضور انسان بستگي دارد. بر اساس نتايج به‌دست آمده، ايستگاه هاي شماره 1 و 2 داراي كيفيت بالايي بوده ولي به طرف ايستگاه هاي پايين دست رودخانه، مثل ايستگاه هاي شماره 6، 9، 13، 15، كيفيت آب بدتر شده و داراي بارآلودگي بيشتري مي باشند.

The effective role of water in human health and sustainable development is undeniable. However, population growth and pollution limits the quantity and quality of water resources in the world. Increasing trend of pollution and decreasing water resources quality cause the need for proper management of these resources for different applications. The Haraz River has many usages in drinking, agriculture and aquaculture. Because of the Haraz dam construction on the river, the study of water quality in this river is necessary. For this purpose and in order to assess the river water quality, 17 points were selected and the water sampling was collected along this river. Then, the condition of the water quality in the Haraz river was investigated by comparing with international standards in terms of physic-chemical properties such as turbidity, total dissolved material, electrical conductivity, pH, total hardness, sulfate, fluoride, ammonia, nitrite, copper, magnesium, calcium, potassium, phosphorus, aluminum, silica, manganese and chloride. Also, Excel and the SPSS software were used to analyze the data. The other required maps were produced using the ArcGis10 software. The results show that the water quality strongly depends on the land uses, the type of landscape, and human presence. Based on these results, stations 1 and 2 had the high level of quality, but toward the downstream stations, including stations 6, 9, 13, 15, the condition of the water quality was deteriorated and it had more pollution.