تحليل جايگاه استقرا در روش شهيد صدر در كشف مكتب اقتصادي اسلام

An Analysis of the Position of Induction in Shahid Sadr’s Method for Discovering the Islamic Economic School

يكي از مباحث مهم پيرامون روش كشفي شهيد صدر، اثبات اعتبار اين شيوه به عنوان روشي جهت دست يابي به نظريات مكتبي اقتصاد اسلامي است. در اين مقاله با استفاده از روش تحليلي به بررسي رابطه بين ديدگاه شهيد صدر در مورد استقرا و روش كشفي مي پردازيم. فرضيه مقاله اين است كه اعتبار روش كشفي را مي توان بر اساس ديدگاه منطقي شهيد صدر در زمينه اعتبار و يقين زايي استقرا ناقص مستدل نمود. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه نظريه استقرا ايشان از توانايي كافي براي اعتبار بخشي به روش كشفي برخوردار است. در روش كشفي حركت استقرايي و جريان تجميع قراين مشهود است. تجميع قراين باعث ارتقا رتبه احتمال نظريه مكتبي از ظن به يقين مي شود؛ زيرا افزايش ارزش احتمالي در اثر تجميع قراين باعث افزايش ظن به ابتنا احكام بر نظريه مكتبي مورد نظر مي شود. افزايش احتمال مزبور با توجه به ديدگاه شهيد صدر در مورد حساب احتمالات موجب دستيابي به قطع و يقين مي شود. روش استقرا مي تواند به تقويت ساير ادله اعتبار روش كشفي از جمله نظريه فهم اجتماعي، ظهور مجموعي، انسداد و تفكيك نيز كمك نمايد.

One of the main questions about Shahid Sadr’s method of discovery is proving the validity of this approach in advancing normative theories of Islamic economics. Using an analytical method, this paper investigates the relationship between induction and method of discovery according to Shahid Sadr’s view. This paper assumes that, according to Shahid Sadr’s logical view, the validity of method of discovery in the field of validity and conclusive induction can be found imperfect. The research findings show that his theory of induction has sufficient competence for validating the method of discovery. In the method of discovery, the use of induction and the process of accumulation of indications are very distinct. The accumulation of indications contributes to promoting the contingency of the rank of Islamic normative theory from being supposition to certainty, because the increase in the probable value which is caused by the accumulation of indication raises the doubt that the stated theory depends on certain rules. Considering Shahid Sadr’s view about the question of probabilities, the increase in the scale of the mentioned probability leads to dispelling any doubts. The method of induction can render absolute all the proofs supporting the validity of the method of discovery, including the theory of social understanding, collective appearance, blocking and detachment.