رهيافت اخلاقي به «بي‌تفاوتي» در روابط اجتماعي همسايگان

An Ethical Approach to Indifference in Neighbors’ Social Relationship

«بي‌تفاوتي» نسبت به ديگران به‌خصوص همسايه‌ها و بي‌اعتنايي به حوادث اجتماعي و سياسي در جامعه از مسايلي است كه امروزه با پيشرفت جوامع و توسعه شهرها و نيز دگرگوني ارزش‌ها، دامنه آن گسترش‌ يافته و بيشتر عرصه‌هاي زندگي مردم را تحت تاثير خود قرار داده است. اين نوشتار مي‌كوشد با رهيافت اخلاقي و با روش اسنادي و تحليل محتوا، ناروايي «بي‌تفاوتي» در روابط همسايگي را با بهره‌گيري از آموزه‌ها‌‌ي قرآن، حديث و استدلال‌هاي عقلي بازخواني كرده و دلايلي را براي تقبيح‌ رفتار «بي‌تفاوتي» ارايه كند تا زمينه‌اي براي اصلاح رفتارهاي اجتماعي همسايه‌ها و فرصتي جهت ايجاد همدلي و همزباني ميان آن‌ها، فراهم كند. يافته‌هاي پژوهشي نشان مي‌دهد‌‌ كه آموزه‌ها‌‌‌‌ي اخلاقي اسلام، بي‌تفاوتي را برنمي‌تابد. ناسازگاري «بي‌تفاوتي» با روح آموزه‌ها‌‌‌‌ي اسلامي و مخالفت با اصولي مانند: اصل مسيوليت، همبستگي اجتماعي، نظارت اجتماعي، اصل سودمندي و خيرخواهي، در كنار ناسازگاري با قواعد اخلاقي همچون: قانون تعميم‌پذيري و قاعده زرّين، از دلايل ذكر شده در اين مقاله است.

Indifference to others, esp. neighbors, and apathy toward socio-political events in a society are being intensified and affecting peoples’ lives more as much as the societies develop, cities get bigger, and values transform. In this paper, we try to infer the implausibility of indifference among neighbors with an ethical approach using documentary method and content analysis; this is done with the help of Quranic maxims, hadith and rational arguments. Then some reasons for disapproving of indifference are presented to help neighbors’ social behaviours be changed and make an opportunity for establishing sympathy among them. Researches show Islamic teachings are hateful of indifference. Some reasons given in this paper are its incompatibility with the core of Islamic maxims and its opposition to principles such as responsibility, social correlation, social observation, profitability and benevolence along with its incompatibility with etical rules such as generalization and Golden Rule.