طرح انديشه مهدويت در كلام معصومان: امام كاظم و امام رضا

Messianic ideas in the words of the infallible Imam Kazem and Imam Reza

اين نوشتار، ادامه مقالات گذشته و تاملي بر چگونگي ارايه معارف مهدوي از سوي امام كاظم و امام رضا? است؛ بياناتي كه با توجه به اهداف كلي دعوت ديني، مخاطرات و نيازهاي عصر ثبات و اقتدار عباسيان، نزديك شدن عصر غيبت و ظهور گروه منحرف واقفيه شكل گرفته است. بررسي محورهاي مورد تاكيد در اين بيانات و تامل در نسبت آن‌ها با اهداف كلي و نيازهاي هر عصر مي‌تواند از يك‌سو طرحي كلان نشان دهد كه در اين شكل از تعليم و تربيت تعقيب شده است و از سوي ديگر، تاثير تربيتي و اخلاقي هر يك از آموزه‌هاي مهدوي را نمايان‌تر كند. اين پژوهش بر تحليل محتوايي روايات صادره از امامان يادشده? تكيه دارد و تلاش مي‌كند با توجه به شرايط عصر صدور، آثار آموزه‌هاي مهدوي بر شيعيان را معلوم كند؛ از اين‌رو با تعيين محورهاي مورد توجه در سخنان آن دو امام، همراه با ارايه نمونه‌اي از آن و تامل در نسبت اين سخنان با شرايط مخاطبان به حكمت و جهت طرح هر يك از آموزه‌ها دست يابد. اين نوشتار، روشن‌گر اين سخن است كه تعليم آموزه‌هاي مهدوي در اين برهه از تاريخ ايمه? افزون بر ارايه معارف مهدوي و آخرالزماني، به نكاتي مهم در تربيت مخاطبان توجه دارد و نوعي زمينه‌سازي براي رهايي از آفات بحث مهدويت و مصون‌سازي از انحرافات در عصر امام كاظم و امام رضا? را دنبال مي‌كند.

This article is a continuation of previous articles and reflects on how the religious messianic teachings of the Imam Kazem and Imam Reza are offered. These statements have been formed with respect to the overall objectives, risks and needs of the stability and power of the Abbasid era, approaching to the occultation era and the emergence of deviant group of Waqifite in Shia. Reflecting on the emphasised themes of these statements and their related overall objectives and needs of each era highlights a general plan that has been followed in this type of education, and on the other hand, make Mahdavi teachings more visible in terms of their moral and educational impact. This research focuses on the content analysis of the narratives from these Imams and attempts to show their impact on Shiite community of the time depending on the conditions under which they were issued. Thus, the narratives issued from these two Imams should be themed with exemplification and reflection on the conditions of their issuance in relation to audience and the relevant teachings should be discussed wisely and accordingly. This paper highlights that in the time of Imam Kazem and Imam Reza, the teachings regarding Mahdism included not only the apocalyptic and Mahdism principles but also notes about training the audience and a kind of setting the scene for avoiding or safeguarding against the deviations associated with Mahdism.