بررسي ساختار جوامع، تنوع گونه اي و نقشه پراكنش علف هاي هرز مزارع گندم آبي استان كرمانشاه

Weed community structure, species diversity and weed mapping in irrigated wheat fields of Kermanshah Province

به منظور شناسایی تكمیلی و تعیین پراكنش علف های هرز مزارع گندم آبی استان كرمانشاه، 142 مزرعه در 11 شهرستان طی سال های1379 تا 1387 مورد بررسی قرار گرفت. مشخصات گونه های مختلف علف هرز به تفكیك جنس، گونه مورد بررسی قرار گرفت. پس از انجام مطالعات میدانی،تراكم، فراوانی، یكنواختی و میانگین تراكم هر گونه، شاخص غالبیت، شاخص تنوع شانون- وینر و شاخص سیمپسون ارزیابی شد. در مزارع گندم آبی استان كرمانشاه 91 گونه گیاهی بعنوان علف هرز مطرح و ازاین میان 15 گونه مربوط به باریك برگ ها و 76 گونه متعلق به پهن برگ­ها می باشد. خانواده­های گندمیان (Poaceae)، بقولات (Fabaceae)، كاسنی (Asteracea) و شب بو (Brassicaceae) به ترتیب با 7/59، 5/26، 23 و 4/18 درصد شاخص اهمیت هر خانواده گیاهی (FIV) بیشترین اهمیت را در خانواده­های گیاهی داشتند. بر اساس این نتایج علف­های هرز پهن برگ غالب مزارع گندم آبی شهرستان­های استان كرمانشاه به ترتیب اهمیت عبارت بودند از بی تی راخ (Galium tricornatum)، خردل‌وحشی (Sinapis arvensis) و گل گندم (Centaurea depressa) و باریك‌برگ­های غالب مزارع گندم آبی استان كرمانشاه به ترتیب اهمیت عبارت بودند از یولاف وحشی‌زمستانه (Avena ludoviciana) و جودره (Hordeum spontaneum). علاوه بر این مهم ترین رستنی­های مزاحم قبل از برداشت گندم آبی در این استان عبارت بودند از شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra)، پیچك‌‌صحرایی  (Convolvulus arvensis) و تلخ بیان (Sophora alopecuroides). شاخص تنوع شانون- وینر نشان داد بیشترین تنوع گونه­ای در كرمانشاه به میزان 27/3 و كمترین تنوع گونه­ای در جوانرود و سرپل ذهاب به ترتیب به میزان 15/1و 28/2 بود.

In order to identify and determine the distribution of weeds in irrigated wheat fields of Kermanshah province, 142 fields in 11 counties were investgated during 2000 to 2008. After weed survey the charsterictics of weed species were evaluated. Then density, frequency, uniformity, mean density, abundance index, Shannon- Wiener diversity index, Simpson index were determined. In irrigated wheat fields of Kermakshah province 91 weed species were identified that 15 species belonged to grass weed and 76 species were belonged to broadleaf weed. Asteraceae, Fabaceae, Poaceae and Brassicaceae were the most important families with 59.7, 26.5, 23 and 18.4 percent of FIV, respectively, were most important plant families. Based on the result of this study Galium tricornatum ،Centaurea depressa and Sinapis arvensis were the dominant broadleaved weeds. Hordeum spontaneum and Avena ludoviciana were the important grass weeds. In addition, the most important troubleome preharvest weeds were Glycyrrhiza glabra, Sophora alopecuroides and Convolvulus arvensis in irrigated wheat  fields. Shannon- Wiener diversity index showed the highest species diversity were in Kermanshah with 3.27 and the lowest species diversity in Javanrood and Sarpolezohab were respectively 1.15 and 2.28.