مباني جامعه‌شناختي و اقتضايات فرهنگي تكوين دولت در جامعه ‌ايراني

The Sociological Foundations and Cultural Requirements of the State Development in the Iranian Society

دولت مدرن پديده‌اي تكاملي و تجديدشونده است و نمي‌توان آن را به‌طور تك‌عاملي و تك‌ساحتي ارزيابي كرد، لذا هيچ‌يك از حوزه‌هاي متكثر علوم انساني به‌تنهايي و بي‌كنشگري متقابل با حوزه‌هاي ديگر، نمي‌تواند پيدايش دولت مدرن را به‌طور كامل توضيح دهد. روبناي سياسي دولت در كشورهاي مختلف، در وهله نخست تابعي از ساختار اجتماعي و فرهنگي آن جوامع به مثابه سنگ‌بناي ساختار حكمراني است، و در مرحله بعد، بر ‌انديشه خاص سياسي، حقوقي، اقتصادي، نظامي‌ و جز آن بنا نهاده شده است. بر‌ اين اساس، فقدان آمادگي لازم بافت اجتماعي و فرهنگي براي ‌ايجاد نهاد دولت- ملت، استقرار معيوب ‌اندام‌واره‌هاي اقتدار نظام سياسي را به دنبال خواهد داشت. خصيصه‌هاي جامعه‌شناختي و فرهنگي مردم هر جامعه در تلفيق با ساختارهاي اقتصادي، سياسي، حقوقي و اجرايي، نقشي مهم در روند تكوين دولت ملي ‌ايفا مي‌كند و تاثيري بسزا دارد. به بيان ديگر، شكل و محتواي نظام حكمراني در هر كشور با خصلت‌هاي جامعه‌شناختي و فرهنگي مردم آن كشور و نحوه نگرش تاريخي آنان به مفاهيمي‌ مانند قدرت، حكومت، مبناي مشروعيت و جز آن ارتباط معنادار دارد. در ‌اين نوشتار پس از تحليل مفهومي ‌پديده دولت و تشريح روند تكوين و تكامل آن در جامعه ‌ايراني، تطور و تحول دولت مدرن از منظر بارز‌ترين خصيصه‌هاي اجتماعي، مقوله‌هاي فرهنگي و مولفه‌هاي فكري و نظري مردم ‌ايران‌زمين بررسي و تجزيه‌وتحليل شده است.

The modern state is a renewable and evolutionary phenomenon and it cannot be evaluated so that it has Single Cause. Therefore none of the fields of the Human Sciences alone cannot fully explain the emergence of the modern state without interaction with other disciplines. Political superstructure in various countries, primarily influenced by the social and cultural systems of communities as the cornerstone of the governance structure and then it is based on political, legal, economic, and military approach. Sociological and cultural characteristics of each society in conjunction with the economic, political, legal, executive structures play a significant role in the development of the modern state. In other words, the form and content of the governance system has a meaningful relationship with sociological and cultural characteristics of its people and their historical attitude towards concepts such as the power, the government, and the legitimacy. In this article we will present a conceptual analysis of the state and explain development of state in the Iranian society and then we will analyze the evolution and transformation of the state from the perspective of most distinctive social features and cultural characteristics and mental components of Iranian people.