ميزان تبعيت دختران دبيرستاني شهر همدان از برنامه پنج نوبت مصرف ميوه و سبزيجات: كاربرد تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده

High School Girlʹʹs Adherence to 5-a-Day Servingʹʹs Fruits and Vegetables: An Application Theory of Planned Behavior

مقدمه: يكي از اركان تغذيه سالم مصرف 5 بار ميوه و سبزيجات در روز مي‌باشد. با توجه به اهميت شناخت عوامل موثر بر مصرف ميوه و سبزيجات در دختران نوجوان، پژوهش حاضر با هدف بررسي ميزان تبعيت دختران دبيرستاني از برنامه پنج نوبت مصرف ميوه و سبزيجات بر اساس تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده، انجام گرفت. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه توصيفي-تحليلي، 400 دانش‌آموز دختر دبيرستان‌هاي شهر همدان در سال تحصيلي 91-92 به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. در ابتدا شركت‌كنندگان پرسشنامه مربوط به متغيرهاي جمعيت شناختي و تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده را تكميل كردند، سپس در فاصله يك هفته بعد پرسشنامه BRFSS را تكميل نمودند. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS-16 و با استفاده از آزمون‌هاي كاي‌دو، همبستگي پيرسون و رگرسيون خطي مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميزان مصرف ميوه و سبزيجات توسط دانش آموزان دختر 3/4 بار در روز بود و بعد خانوار، تحصيلات مادر، شغل پدر، درآمد خانوار، نمايه توده بدني و نوع مدرسه با مصرف ميوه و سبزيجات رابطه معني‌داري داشت (0.05 > P). قصد رفتاري 35 درصد از رفتار مصرف ميوه و سبزيجات را پيش‌بيني مي‌نمود، همچنين هنجار ذهني، كنترل رفتاري درك شده و نگرش 31 درصد از قصد رفتاري را پيش‌بيني مي‌كردند. نتيجه‌گيري: مصرف ميوه و سبزيجات در دانش آموزان دختر در حد توصيه شده نبود. تيوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده مي‌تواند در طراحي مداخلات مصرف 5 بار ميوه و سبزيجات جهت دانش آموزان دختر موثر باشد.

Introduction: One of the basics of healthy eating is 5 servings of fruits and vegetable con-sumption a day. Given to the importance of recognizing effective factors of consuming fruit and vegetable in girl adolescences, the present study aimed to investigating high school girlʹs adherence to 5 servings of fruits and vegetables per day in Hamadan based on Theory of Planned Behavior. Materials and Methods: In this descriptive-analytical study, during 2011-2012 400 girls of Hamadan high school students that were selected randomly by two stage cluster sampling method, filled out first questionnaires including demographic variables and Theory of Planned Behavior constructs and BRFSS questionnaire one week later. Data analysis was performed by Chi-square, Pearson Correlation and Linear Regression. Results: Fruit and vegetable consumption by female students was 3.4 times daily and in de-mographic variables, family size, motherʹs education, fatherʹs occupation, household income, body mass index, and type of school have significant relationship with fruit and vegetable consumption(P < 0.05). Behavior intention was predicted 35% of the variation in daily fruit and vegetable consumption. Also, Subjective norm, perceived behavioral control and attitude were able to predict 32% of intention. Conclusions: Fruit & vegetable consumption in female students was inadequate. The TPB may be a useful framework on which to base a 5-A-Day intervention for female students.