جرم‌انگاري رسانه‌اي: رمزگذاري و رمزگشايي مستند شوك

A Study on the Media Construction of Criminality: Encoding and Decoding “Shock” Documentary

در اين مقاله به دنبال واكاويدن مسيله بازنمايي رفتار مجرمانه در تلويزيون با تمركز بر مستند تلويزيوني شوك هستيم تا نشان دهيم كه اين بازنمايي مي تواند بر نحوه جرم انگاري رفتارها در جامعه واقعي اثر بگذارد. با روش نشانه شناسي به سراغ مستند شوك كه درباره انحرافات جوانان است رفته، دلالت هاي ثانويه آن را نشان داده و بر نحوه رمزگشايي مقامات رسمي نظام عدالت كيفري از رمزگذاري هاي صورت گرفته، تمركز مي كنيم. توضيح آنكه رابطه رسانه و جرم همواره در جرم شناسي كلاسيك مطرح بوده است اما جرم‌شناسي فرهنگي به عنوان رويكرد نظري برآمده از مطالعات فرهنگي، برداشت‌هاي ساده انگارانه از اين رابطه را به كناري نهاد و معناي جرم را برساخته نظام هاي بازنمايي دانست. هراس اخلاقي توليد شده توسط رسانه ها، مفهوم جرم انگاري را از معناي سنتي آن كه در حقوق كيفري مورد نظر است، فراتر برده و جنبه هاي جديدي به آن مي دهد. تلويزيون به مثابه رسانه اي فراگير و عامه پسند با پردازش هاي ايديولوژيك از وقايع اجتماعي، نقش مهمي در اين فرايند جرم انگاري پنهان ايفا مي كند. يافته هاي اين تحقيق نشان مي دهد كه در گفتمان تلويزيون ايران، تيپ گروهي از جوانان در قالب مصرف كنندگان منفعل نمادها، موسيقي زيرزميني و فرقه ها رمزگذاري شده است. از سوي ديگر، گفتمان رسمي پليسي و قضايي، اولا خود در برساختن هراس اخلاقي از جوانان از طريق ايجاد دوگانه ها و بازتوليد اسطوره هايي مانند جوانان "پاك دامن ـ و سليطه" تاثير داشته و ثانيا اين برساخته رسانه اي را در قالب برساخته هاي حقوقي مانند جرايم عليه عفت عمومي و اخلاق مصرف مي كند.