محدوديت هاي توليد انگور از لحاظ عناصر اقليمي و عوامل فيزيكي زمين با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي و مدل تحليلي سلسله مراتبي (مطالعه موردي: استان آذربايجان شرقي)

Grape Production Constraints in Terms of Climatic Elements and Land Physical Factors Using AHP Model in GIS Environment (Case Study: East Azarbaijan Province)

با توجه به تاثير عوامل گوناگون بر رشد و عملكرد انگور، فرايند سنجش تناسب اراضي براي كشت به منظور آمايش فضايي اين محصول، مستلزم استفاده از اطلاعات جامع و متنوع مكاني و توصيفي است. فن آوري GIS امكان بهره گيري از اين نوع داده ها را فراهم ساخته و تحليل فضايي اطلاعات را بر اساس مدل هاي مناسب تسهيل نموده است. بنابراين در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن نيازهاي اكولوژيك انگور از روش هاي تصميم گيري چند معياره (MCDM)، مبتني بر روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده شده و در محيط نرم افزاري ARC/GIS 9.3 مدل سازي و سپس تحليل فضايي اطلاعات صورت گرفت. نهايت اينكه، اراضي مستعد استان آذربايجان شرقي جهت كشت و توليد انگور از لحاظ عناصر اقليمي و عوامل فيزيكي زمين (دما، بارش، رطوبت نسبي، توپوگرافي و غيره) ارزيابي و پهنه بندي شد. نتيجه ي تحقيق نشان مي دهد كه از نظر فضايي، 10 درصد استان در شرايط نسبي مناسب تا بسيار مناسب جهت توليد انگور نسبت به ساير مناطق استان آذربايجان شرقي قرار دارد كه از لحاظ پهنه هاي فضايي شامل شهرستان هاي ميانه، ملكان، شبستر، جلفا، بناب و عجب شير مي باشد و مطلوب‌ترين مناطق با توجه به لايه ي نهايي ارايه شده است.

Grape is one of the nutritious fruits that have commercial value as well, and most farmers try to raise it in their lands. Considering various factors affecting growth and yield of grape, the process of assessing the suitability of land for cultivation in order to spatial planning of this product needs the use of comprehensive and diverse geographic and descriptive information. GIS technology provides the possibility of using this type of data and facilitates spatial analysis of information based on the appropriate models. Therefore, in this study regarding the ecological needs of grape, multi-criteria decision making (MCDM) method based on analytical hierarchy process (AHP) was used for modeling and spatial analysis of information in ARC/GIS 9.3 software environment. Eventually, East Azarbaijan province suitable lands for grape cultivation and production with regard to climatic elements and land physical factors (temperature, precipitation, relative humidity, topography, etc.) were evaluated and zoned. Results of this research showed that, spatially, 10 percent of the province has conditions varying between suitable to very suitable for grape production compared to the rest of province which in terms of spatial zones included Mianeh, Malekan, Shabstar, Jolfa, Bonab and Ajabshir cities and the most suitable areas were presented concerning final layer.