تاثير باكتري هاي محرك رشد بر توليد متابوليت هاي سازگاري و برخي خصوصيات يونجه همداني در طي تنش خشكي

Effect of plant growth stimulator bacteria on compatible metabolite production and some characteristics of alfalfa (Hamedani cultivar) under water deficit stress

خشكي يكي از مهم‌ترين تنش‌هاي محيطي است كه رشد گياه و توليد محصول را به طرز نامطلوبي تحت تاثير قرار مي‌دهد. به اين منظور پژوهش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبيلي در سال 1392 انجام شد. تيمارهاي آزمايش، شامل تنش خشكي در سه سطح 35، 55 و 75 درصد ظرفيت مزرعه اي و تلقيح بذور با محرك‌هاي رشد، ميكروريزا (mosseae Glomus)، ريزوبيوم (Sinorhizobium meliloti)، تركيب هر دو نوع و عدم تلقيح كه به عنوان شاهد اتخاب شد. نتايج نشان داد، اثرات مجزا و برهمكنش تنش خشكي و تلقيح بذر بر ميزان پرولين، قندهاي محلول، پايداري غشا، پتانسيل اسمزي، طول ساقه، وزن خشك اندام هوايي و سطح برگ يونجه تاثير معني‌داري داشت. ميزان ليزين و متيونين تحت تاثير تيمارهاي آزمايش قرار گرفت. خشكي سبب افزايش توليد پرولين، قندهاي محلول و موجب كاهش پتانسيل اسمزي، پايداري غشا، ميزان ليزين، طول ساقه، وزن خشك اندام هوايي و سطح برگ گرديد. به نظر مي رسد محرك‌هاي رشد با افزايش در توليد متابوليت هاي سازگاري و كاهش پتانسيل اسمزي و پايداري غشا موجب كاهش تاثيرات مخرب تنش شده و در نهايت سبب افزايش طول ساقه، وزن خشك اندام هوايي و سطح برگ يونجه شد. در اكثر صفات اندازه‌گيري شده ميكروريزا بهتر از ريزوبيوم عمل كرده اما استفاده همزمان آن‌ها همواره بهترين تاثير را نشان داد. همچنين با توجه به معادلات رگرسيوني قندهاي محلول و پتانسيل اسمزي بالاترين سهم را در پيش بيني آب سلول داشت. همچنين تغييرات سطح برگ و وزن خشك اندام هوايي با محتواي آب سلول به صورت معادله درجه دوم بوده اما طول ساقه در مقايسه با آنها كمتر تحت تاثير محتواي آب سلول است. به طور كلي كاربرد توام ميكروريزا و ريزوبيوم همواره بهترين تيمار در جهت كاهش تاثيرات تنش خشكي در گياه يونجه بود كه نشان دهنده وجود رابطه هم افزايي بين آنها مي‌باشد.

Drought is one of the most important environmental stresses that adversely affect crop growth and production. A factorial experiment based on randomized complete block design was conducted with three replications in greenhouse of University of mohaghegh Ardabil in 2013. Treatments were water stress at three levels( 35%, 55% and 75% field capacity) and four seed inoculation with growth stimulators as mycorrhiza (Glomus mosseae), Rhizobium (Sinorhizobium meliloti), mycorrhiza + Rhizobium and non-inoculated as control. Results showed that the main effects and interactions of water stress and seed inoculation were significant on proline, soluble sugars, membrane stability, osmotic potential, stem length, shoot dry weight and leaf area. Lysine and methionine levels were changed by treatments. Water deficit increased the proline, soluble sugars and decreased osmotic potential, membrane stability, lysine, stem length and leaf area. Growth promoters reduced the damage of stress and increased plant height; shoot dry weight and leaf area of alfalfa by producing of compatible solutes, reduction of osmotic potential and enhancing cell membrane stability. Mycorrhiza had performed better than Rhizobium in most traits, but them together always showed better. Also according to the regression equations soluble sugars and osmotic potential had the highest value in determination of cell water content. Also changes in leaf area and shoot dry weight defined as a quadratic equation, but plant hight less afected compared with them. Generally using of mycorrhiza + Rhizobium was the best treatment for reducing stress injuries and this shows that there is a synergistic relationship between mycorrhiza and Rhizobium. Keywords: Prolin, Lysine, Cell Membrane Stability, Mycorrhiza and Rhizobium.