تحليل اجتماعي- ديني آنوسيان ايران دوره قاجار؛ بررسي موردي شهر مشهد

Religious-Social Analysis of Anusi of Iran in Qajar Era; a Case Study in Mashhad City

آنوسي يا آنوسيم،‌(??????)، در لغت عبري جمع «آنوس» و به معني «مجبور شدگان» است و در اصطلاح به فرد يهودي گفته مي‌شود كه به اجبار يا اختيار ظاهرا به دين ديگري از جمله مسيحيت و بويژه اسلام در مي‌آيد، ولي در باطن همچنان به دين مادري پايبند است. اين گونه از حيات ديني از زمان خود حضرت موسي و همچنين در زمان خشايار شاه در ميان يهوديان كشور‌هاي مختلف جهان مانند اسپانيا، پرتغال، اروپاي شرقي، خلافت عثماني رواج داشته ولي مورد نكوهش جامعه يهود نبوده است. اين سبك از زندگي ديني در شهرهاي يهودي نشين ايران از جمله كاشان، اصفهان و شيراز هم رواج داشته است. اين نوشتار پس از مروري بر زندگي آنوسي ها در عصر صفويه، قاجار و پهلوي و درنگ در پديده هايي مانند رابطه آنوسي ها با گسترش انديشه هاي بابي و بهايي كوشيده است با تكيه بر رخداد الله داد در مشهد، عوامل اجتماعي، اقتصادي، سياسي، ديني، و رواني چنين رويكردي در تاريخ يهوديان ايران را به دست دهد و ساز و كار چنين زندگي دشوار و ديرپايي را تحليل ‌كند.

Anusi or Anusim in Ebri is regarded as the plural form of Anus meant “being forced ones” and idiomatically it is attributed to a Judaist person who apparently believes in the other religion like Christianity and particularly Islam through the compulsion or free will, while inwardly he is loyal to his maternal religion. This kind of religious life has been prevalent in time of Musa PBUH and also Khashayar shah among the Judaists of different countries of the world like Spain, Portugal, Eastern Europe, ottoman caliphate not having been reproached by the Judaist community. Moreover, it has been prevalent in the other cities of Iran including Kashan, Isfahan, and Shiraz as the residences of Judaists. Following a review on the life of Anusi in Safavid, Qajar and Pahlavi eras along with the reflection on the phenomena like Annusi’s relationship with the distribution of Babism and Bahai, it has been tried to achieve the social, economic, political, religious, and psychological factors of this approach in the history of Judaists of Iran relying on Allah dad event in Mashhad and to analyze the strategy of this complicated and long-lasting life.