بررسي تاريخي سرآغازهاي ظهور مسيله روش در فلسفه غرب و انعكاس آن در روش‌شناسي دكارت و اسپينوزا

A Historical Study of the Origins of the Problem of Method in Western Philosophy and its Reflection on the Methodologies of Descartes and Spinoza

نوشتار حاضر به علل و پيشينه ظهور مسيله روش و اهميت يافتن آن در قرن هفدهم و بخصوص نزد دكارت و اسپينوزا پرداخته شده است. هجمه‌هايي كه در قرون وسطي از جهات مختلف بر تفكر ارسطويي وارد آمد (از جمله بواسطه بحث كليات، ظهور دوباره شكاكيت پوروني، كاربردگرايي در علوم و پيشرفت علوم دقيقه)، باعث شد تا مرجعيتهاي فكري پيشين متزلزل شوند و صحبت از معيار حقيقت و روش تفكر صحيح مطرح گردد. كساني چون ككلنيوس، زابارلّا و اوستاكيوس درصدد اصلاح منطق ارسطويي برآمدند و صحبت از روشهاي تحليل و تركيب، فرايندهاي تعريفي و انسجام و پيوستگي مطالب به ميان آوردند. دكارت و اسپينوزا در ادامه همين سنت و البته با تاثير از ارسطو ستيزان، روش هندسي را در اشكال تحليلي و تركيبي آن در پيش گرفتند و سعي نمودند از اين طريق، ضامن صدقي براي گفته‌هاي خود تامين كنند و عقيم بودن قياس اقتراني ارسطويي را به تفكر روشمند زاينده مبدّل سازند.

The present paper deals with the background and causes of the rise of the problem of method and its importance in the 17th century, particularly, in Descartes and Spinoza. The criticisms advanced against the different aspects of Aristotelian philosophy (such as the discussion of the universals, the re-emergence of Pyrrhonian skepticism, functionalism in sciences, and the development of exact sciences) wavered the foundations of previous philosophical schools and gave rise to discussions regarding the criteria for the truth and the correct methods of thinking. As a result, some logicians such as Zabarella and Eutyches decided to revise Aristotelian logic and began speaking of methods of analysis and synthesis, definition processes, and the cohesion and coherence of matters of discussion. Following the same tradition and, of course, under the influence of Aristotle’s critics, Descartes and Spinoza advocated the geometric method of analysis and synthesis. In this way, they tried to provide a guarantee for the truth of their words and transform the infertility of the Aristotelian categorical syllogism into an invaluable, fertile, and methodic kind of thinking.