رده شناسي برهم نهشت و جهت فعل در كردي گوراني

Typology of Diathesis and Voice in Kurdish

تعريف مقوله جهت و توصيف رده شناختي آن از دو راه امكان پذير است: يكي در سطح موضوع هاي معنايي فعل (نقش-هاي معنايي) و ديگري در سطح روابط دستوري (نقش هاي نحوي). مهم ترين مفهوم نظري كه به كمك اين دو سطحِ بازنمايي تعيين مي شود و امكان بازشناسي انواع جهت هاي دستوري را به ما مي دهد، مفهوم برهم نهشت است. برهم-نهشت عبارت است از الگوي نگاشت موضوع هاي معنايي بر روي نقش هاي نحوي فعل. در پژوهش پيش رو به بررسي انواع برهم نهشت و جهت در گويش كردي گوراني از ديدگاه رده شناختي و بر پايه دسته بندي كوليكف (2011) مي-پردازيم. يافته هاي پژوهش گوياي آن است كه كردي گوراني داراي برهم نهشت هاي مجهول (از نوع مجهول بي-كنشگر)، وارونه، جايگشت 3/2، واداري (داراي دو نوع واداري گذرا و واداري ناگذر)، پادمجهول، بازتابي، دوسويه و پادواداري است. از ميان اين انواع برهم نهشت ها، برهم نهشت هاي مجهول، واداري و وارونه بر روي فعل تجلي آشكار دارند و از اين رو مي توان آنها را «جهت» ناميد.

The definition and typological description of the category of voice can be provided in two ways: i) at the level of semantic arguments (or semantic roles), ii) at the level of grammatical relations (or syntactic functions). The most important theoretical concept that is determined in terms of these two levels of representations and enables one to capture the rich variety of voices is that of diathesis. Diathesis is defined as a pattern of mappingsemantic arguments onto syntactic functions. In the present research, we explore the typology of diathesis and voice in Kurdish language on the basis of Kulikov’s work (2011). The results of the research show that Kurdish has these diatheses: passive (agentless, absolute and impersonal), conversive, 2/3 permutation, causative (transitive and intransitive), antipassive, reflexive, reciprocal, and anticausative. Of these, only passive, causative and conversive have morphological realization on the verb. Therefore, based on this analysis, one can say that Kurdish has only three voices: passive, causative and conversive.