سنخ شناسي نخبگان در پژوهش هاي تاريخي (نمونه: سنخ شناسي و تبيين جهت گيري سياسي نخبگان شيعه اماميه در عصر عباسي)

Typology of elites in historical researches (Case: typology and explaining political orientation of Shia Imamye elites in the Abbasid era)

پژوهش پيش رو، تلاشي است كه در جهت معرفيِ مطالعه و تحقيق روشمند در تاريخ اسلام و فراتر رفتن از اكتفا به نقل و توصيف و كيفي‌تر نمودن پژوهش‌هاي تاريخي به عمل آمده است. نگارندگان بر اين باورند كه مي‌توان داده‌ها و اطلاعات تاريخي را، هر چند سخت باشد، در قالب اعداد و ارقام درآورد و با استفاده از بومي‌سازي نظريات در علوم ديگر و مدد گرفتن از تكنيك‌هاي آماري، به نتايج قابل توجه و مفيدي در تاريخ دست يافت و به يكي از مهم ترين اهداف مطالعه تاريخ كه الگوگيري و پندآموزي است نايل آمد. استفاده از روش سنخ‌شناسي شخصيت‌ها در تاريخ، با معرفي يك نمونه كار، الگويي است كه پژوهشگران در صدد معرفي آن مي‌باشند. نمونه ارايه شده، پيرامون سنخ‌شناسي و تبيين جهت‌گيري سياسي نخبگان شيعه اماميه، در دوران غيبت كبري تا سقوط خلافت بغداد است. به‌نظر مي‌رسد نخبگان شيعه، نسبت به حاكميت سياسي، جهت‌گيري يكساني نداشته اند. هفت گروه نخبه در صنوف مختلف شناسايي شدند و با توجه به متغيرها و شاخصه‌هاي آنان، چهار سنخ متفاوت از جهت‌گيري نخبگان شناسايي و در ارتباط با متغيرها، مورد آزمون قرار گرفتند. روش‌هاي آماري و تحليل همبستگي، نتايج قابل توجهي را در جداول و نمودارهاي مربوطه، نشان مي‌دهند.

The current research is an attempt to apply quantitative analysis and methodology to Islamic history and go further than solely relying on historical narratives already in place. The writers believe that despite difficulties, it is possible to convert historical information to numbers and figures. By using theories in other sciences in the native context, and applying statistical methods, we can reach significant conclusions, models and lessons. By employing the orientation typology on historical figures, and presenting a sample, the researchers present their model. The example shown outlines the political tendency of Shiite elites in the time of the Great Occult to the end of the rule of Baghdad. It appears that Shiite elites did not have a uniform reaction to the powers of their time. Four typologies were found in the directions they chose, and were tested against variables. Statistical analysis and correlation coefficients show significant results in relevant tables and graphs.