بررسي تأثير قرق بر تراكم و غناي گونه‌اي بانك بذر خاك و تشابه آن با پوشش سطح زمين در مراتع كوهستاني پلور

Effect of exclosure on soil seed bank density, species richness and similarity to the above-ground vegetation in sub-alpine rangeland of Plour

یكی از روش­های حفاظت از گیاهان در اكوسیستم­های طبیعی، حفظ بذر آنها در خاك می­باشد. در تحقیق حاضر تأثیر قرق بر خصوصیات بانك بذر مراتع پلور مورد مطالعه قرار گرفت تا بتوان با شناخت آثار مثبت و منفی آن در منطقه نسبت به توصیه استفاده از آن به‌عنوان یك اقدام حفاظتی از گیاهان تصمیم­گیری كرد. تعداد 10 پلات 4 متر مربعی در هر یك از مناطق قرق و چرا شده مستقر گردید. در هر پلات حدود یك كیلوگرم خاك از هر یك از عمق­های 5-0 و 10-5 سانتی­متری برداشت شد. به مدت چهار ماه تمامی بذرهای جوانه زده در گلخانه شناسایی و شمارش شدند. در نهایت تراكم بذرها، غنای گونه­ای و تشابه بانك بذر با پوشش سطحی در هر پلات محاسبه شد. به‌منظور مقایسه میانگین­های خصوصیات بانك بذر در هر كدام از عمق­های خاك بین مناطق قرق و چرا شده از آزمون t غیرجفتی و بین دو عمق نمونه­برداری هر منطقه از آزمون t جفتی استفاده شد. نتایج نشان داد كه تراكم و غنای گونه­ای تركیب بانك بذر خاك و تشابه آن با پوشش سطح زمین در منطقه قرق به طور معنی­داری كمتر از منطقه چرا شده بود. به‎طور‎كلی نتیجه­گیری شد اگرچه قرق به‌عنوان یك روش اصلاح مرتع نقش مهمی در حفاظت از گیاهان در برابر چرای دام ایفا می­كند، اما برای حفاظت از ذخایر بذری خاك توصیه نمی­شود، چون با كاهش تراكم و غنای گونه­ای بانك بذر خاك و تشابه آن با پوشش سطح زمین موجب حذف برخی گیاهان در بلندمدت خواهد شد.

    Using of the soil seed bank is one of the most important methods for plant conservation particularly in natural ecosystems. Different factors can affect the soil seed bank. In the present study, we investigated the effect of exclosure on soil seed bank richness and diversity to use the results in plant conservation projects. Therefore, 10 2*2 plots were established in each grazed and non-grazed areas. In each plot, about 1kg soil was taken from each depth i.e. 0-5 and 5-10 cm. Soil samples were transported to the greenhouse after cold stratification. All seeds germinated during the first four months were identified. The number of seeds per m2 and the number of species per plot were then calculated. Soil seed bank characteristics were compared between grazed and non-grazed areas using unpaired t-test. Paired t-test was performed to compare soil seed bank characteristics between the two depths in each area. The results showed that soil seed bank diversity, richness and similarity with aboveground vegetation were higher in grazed than non-grazed plots. We concluded although that exclosure has important role in plants conservation while it may lead to the extinction of some plant species through decreasing soil seed bank density and species richness.