بررسي تدفين هاي مجموعه معماري دست كند زيرزميني سامنِ ملاير

A Study on the Subterranean Burials of the Sāmen (Malayer) rocky Architectural Complex

معماري دست كند گونه خاصي از معماري است كه در ايجاد فضاهاي آن به مصالح ساختماني هيچ نيازي نيست و انسان با نهايت سخت كوشي و همت خود در جدال با طبيعت آن را ايجاد مي كند. اين شاهكار معماري به گونه هاي متفاوتي در نقاط مختلف ايران زمين قابل مشاهده است. يكي از مجموعه هاي منحصربه فرد اين نوع معماري، مجموعه معماري دست كند زيرزميني سامن است كه در فاصله 15 كيلومتري شهر ملاير و 100 كيلومتري جنوب شهر همدان واقع است. اين مجموعه در سال 1384 به طور اتفاقي بر اثر اقدامات عمراني كشف شد كه شامل بيش از پنجاه فضاي معماري دست كند زيرزميني است كه با پوشش هاي قوسي شكل داراي اتاق ها، سالن ها و راهروهاي مرتبط با يكديگر است. چهار فصل برنامه پژوهشي (شامل شناسايي، پاكسازي، مستندنگاري و كاوش باستان شناختي) در اين محوطه به سرپرستي علي خاكسار انجام شده و نتايج قابل توجهي، از جمله شناسايي شصت مورد بقاياي اسكلت انساني به دست آمده است. يافته هاي انساني اين مجموعه به دو صورت تدفين هاي برجا در كف فضاها و توده هاي استخواني در مجاورت ديواره هاي فضاها قابل مشاهده است. بررسي نوع و شيوه تدفين ها و مقايسه آن با محوطه هاي مشابه، نشان دهنده آن است كه بقاياي اسكلت انساني اين مجموعه مربوط به دوره اشكاني است.

The handmade subterranean architectural structure is a special kind of architecture that is in its creation does not require any construction materials but it needs many efforts and hard working to be produced The different types of this kind are visible in the different parts of Iran. A unique collection of this type of architecture is the troglodytic architectural complex of Samen, located about 90 km from the south of Hamadan, 15 km from the south west of Malayer. Accessibility to this complex has been possible first in 2006. This site is composed of about 50 troglodytic architectural spaces in different sizes including corridors, halls and rooms. Four successive research programs (identification, documentation, clearing and archeological excavations) were carried out on this complex from 2008 to 2011 conducted by one of us; Ali Khaksar. Field study of this complex brought to light not only the unknown characteristics of such subterranean architecture but resulted in to discover about 60 human bone fragments. Our comparative analysis on the materials found from the site as well as on the human bone fragments led to conclude the site has been in use during the Parthian period.