بررسي رويكرد مفسران در تفسير آيه 34 سوره نسا

A study of the exegetes’ interpretation of the 34th verse of the sura al-Nisa’

چكيده آيه 34 سوره نسا با توجه به مباحث قواميت مرد و مراحل سه‌گانه مقابله با «نشوز» زن، همواره مورد توجه فقها و مفسران از يك‌سو و مناقشه معاندان از سوي ديگر بوده است. در اين نوشتارها قواميت مرد كه وظيفه‌اي بر دوش اوست، گاه به‌معناي حق حاكميت انگاشته شده و گاه شان او را درحد يك كارگزار فروكاسته‌ است. واژه‌ «نشوز» در قالب نافرماني و تمكين تفسير شده و راهكار تربيتي اين آيه براي برون‌رفت خانواده از بحراني كه حياتش را تهديد مي‌كند، به‌عنوان عقوبت براي زن تلقي شده است. در اين مقاله، نظرهاي مفسران درباره آيه يادشده نقد و بررسي شده است. همچنين، بيان شده است كه قواميت مرد، وظيفه سرپرستي خانواده و نه حق مرد است و مراد از خوف «نشوز» زن- به شهادت كاركرد قرآني آن و روايات- به مقدمه فحشا رسيدن و درنتيجه، خوف از خيانت وي است و ادله مفسران (گفتار لغويان، سياق و سبب نزول وارده ذيل آيه) هريك مورد خدشه است و در پايان، راه‌حل جلوگيري از «نشوز» به‌منظور تحكيم بنيان خانواده تبيين شده است. كليدواژه‌ها: قواميت، قنوت، حفظ غيب، نشوز، ضرب.

Abstract The 34th verse of sura al-Nisa,discussing the gheymumiyat (guardian-ship) of men and the threefold measurement prescribed against the nushuz (recalcitrance) of women , has constantly been the focus of interest for of jurisprudents and exegetes ,on one hand and adversaries on the other hand. In these writings gheymumiyat of men which is a responsibility , has been in occasions interpreted as the right of ruling , and in others its position has been reduced to that of an agent and the word “noshuz” has been explained in form of disobedience and refusing sexual relation with husband and the edifiying approach of the verse for solving this family crisis threatening its existence , has been considered as a punishment for the woman. In this article the exegetes points of view have been studied and criticized . it has also been explained that the gheymumiyat of men is the responsibility of organizing the family and not a right and that the fear of noshuz of women – according to its Quranic usage and the corresponding traditions – is approaching the limits of corruption and therefore it is fear of disloyalty . the evidences cited by exegets (the definition in lexicons, context and occasion of revelation concerning this verse) is all debated. Finally the remedy for preventing noshuz in order to stabilize the foundations of family life has been suggested. Keywords: gheymumiyat (guardianship), ghonut (humbleness), hefz ghayb (custody of the unseen), noshuz (recalcitrance), zarb (hitting)